Alles waar op onze blogs Jeugdzorg Dark horse en Dark horse Essays voor is gewaarschuwd de afgelopen twee, drie jaar, ten aanzien van de gevolgen van de nieuwe Jeugdwet en de drieledige decentralisatie die de overheid er met alle geweld doorheen moest drukken, blijkt een pijnlijke werkelijkheid te worden.

De Sociale Wijkteams functioneren ver beneden de capaciteit waar ze voor zijn ingeschat (een substantieel deel van eenvoudige hulp en doorverwijzing naar meer gespecialiseerde hulp – niet de huidige drie á vier procent), de preventieve werking in het nieuwe stelsel waar zwaar op werd ingezet is nergens te bekennen, omdat de meeste aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg nog steeds via de politie binnenkomen, en het Passend Onderwijs levert evenveel, of misschien nog meer thuiszitters op dan in het oude systeem.

Rapport Kinderombudsman
De Kinderombudsman Marc Dullaert heeft net een rapport uitgebracht waaruit blijkt dat gemeenten zich meer laten leiden door financiële motieven bij de zorginkoop en het faciliteren van hulp aan jeugdigen dan door de zorgkwaliteit (eveneens voorspeld – want niets was ‘geoormerkt’) en nu komt voormalig kinderrechter Nanneke Quik-Schuijt met een Opinie waarin ze uitlegt wat er juridisch niet deugt aan het handelen van gemeenten op het gebied van ‘drang & dwang’, een onzalige constructie tussen vrijwillige en gedwongen hulp buiten de kinderrechter om, waarvan de eerste zorgwekkende signalen ook al vóór de ingangsdatum van de Transitie bekend waren. In Rotterdam werden ouders buitenspel gezet in de hulpverlening aan hun kinderen, omdat zij mogelijk hulpweigeraars waren. Men nam niet eens de moeite om dit te onderzoeken. Deze paternalistische trend die alles behalve de Eigen Kracht van de burger stimuleert of diens ‘participatie’ zet zich dus door op dit moment en Quick-Schuijt probeert hier iets aan te doen. Helaas een beetje laat allemaal, omdat van tevoren glashelder was voor ouders en ouderondersteuners (waar bleven de juristen?) wat de gevolgen van de Transitie zouden zijn in de praktijk.

We krijgen nu te horen (alsof het een verrassing is) dat ‘De gemeente en betrokken beroepskrachten net doen alsof ze bevoegd zijn om beslissingen te nemen die in een rechtsstaat alleen door een rechter genomen kunnen worden.’ Dat is exact de reden waarom veel mensen zeer op de Jeugdwet tegen waren en waarom het illegaal en een rechtstaat onwaardig is wat er gebeurt onder het nieuwe beleid. Dit was al lang bekend, dus hoe in godsnaam is deze wet door de Eerste en Tweede Kamer gekomen?!

Om de hete brij heen draaien
Een bekende vorm van machtsmisbruik bij hulpverleners in de jeugdzorg is om hun cliënten niet goed te informeren over hun rechten. Ook wanneer ouders hiernaar vragen kunnen ze nog om de hete brij heen draaien zonder daadwerkelijk te liegen. Mogen ouders volgens de wet erbij zijn wanneer hun kind onder de twaalf wordt verhoord door het AMK, dan zullen de medewerkers zeggen dat het verzoek van ouders ‘erg ongebruikelijk’ is, wat de indruk wekt dat het niet zou mogen. De gemeente Rotterdam doet nu dus mededelingen naar ouders dat het met de vrijwillige hulp gedaan is, omdat de zorgen van de jeugdwerkers over het kind ‘te ernstig’ zijn, maar dat is normaal gesproken het moment om via de Raad voor de Kinderbescherming gedwongen maatregelen aan te vragen bij de kinderrechter.

De Generalissimo van het Wijkteam
Ouders moeten zich met een advocaat kunnen verweren tegen beschuldigingen van pedagogische onbekwaamheid of kinder-mishandeling en zij moeten van dit recht op de hoogte gesteld worden. Ouders voor een voldongen feit stellen van onvrijwillige hulp is liegen, maar dat is precies waar het kabinet op aan heeft gestuurd met deze Jeugdwet en de fantasie van Sociale Wijkteams. Het had allemaal onder het motto van ‘niet lullen, maar poetsen’ moeten leiden tot snelle en effectieve hulp aan jeugdigen zonder dat de rechter er aan te pas hoefde te komen. Met de rechter hoefde enkel te worden gedreigd door de generalist (Generalissimo) van het Wijkteam, want door het alternatief van Eigen Kracht en ‘eigen netwerk’, ‘eigen regie’ (en meer van dit soort wauweltermen die in de praktijk een heel andere betekenis krijgen) zou het in de meeste gevallen niet eens zover hoeven te komen. Helaas leidt dit ‘systeem’, dat feitelijk een ondermijning is van het systeem, tot een sociale dictatuur en wordt zoals Quick-Schuijt terecht opmerkt de grens tussen vrijwillige en gedwongen hulp alleen maar vager. En daar is niemand bij gebaat, behalve mensen die het ook niet uitmaakt of ze vrijwillige seks met iemand bedrijven of dat ze aangerand worden. Gewoon wat het makkelijkste is… of het meest efficiënt… of het meest kostenbesparend…

Misstanden op zorgboerderijen
Wat we van de huidige jeugdhulp vooral begrijpen is dat het allemaal goedkoper moet, maar er zijn nog weinig aanwijzingen dat het ook beter gaat. Op zorgboerderijen komen in 2015 nog dezelfde wantoestanden voor die we tien of twintig jaar geleden zagen en de controle erop laat nog evenveel te wensen over als toentertijd. Kamerleden met Jeugdzorg in hun portefeuille zijn nog steeds heel gechoqueerd als ze ermee worden geconfronteerd door (dit keer) Alberto Stegeman (5) en met grote ogen van gespeelde verbazing leuteren ze over hoe verschrikkelijk het toch is en dat er echt iets aan gedaan moet worden. Zelfs staatssecretaris Martin van Rijn maakt zich nu ernstige zorgen over de zorgboerderij, want met zijn imagoschade in de afgelopen paar jaar opgelopen door de PGB-chaos, een akkefietje met het verzorgingstehuis van zijn moeder (6), de zorgafbraak en de beloofde ‘zachte landing’ van de transitie die in veel opzichten toch een buiklanding is geworden (voor ouders en kinderen) kan hij het zich niet meer veroorloven om niet bezorgd of gechoqueerd te zijn. Hij sluit zich dus maar braaf in het rijtje van bezorgde Kamerleden aan, maar ‘wacht wel het onderzoek even af’.

‘Onderzoek’
Over dat onderzoek valt ook nog wel het een en ander te zeggen, want werd er aanvankelijk beweerd door Bureau Jeugdzorg dat er helemaal niets aan de hand was op de Molenschot, bij nader inzien moest er toch vervolgonderzoek komen. (Als er geen media bestonden waren deze kinderen werkelijk aan de heidenen overgeleverd, maar god-zij-dank komt er af en toe wat aan het licht). Nu gaan toch de Inspectie Jeugdzorg, de Gezondheidszorg en Bureau jeugdzorg Noord-Brabant zich er wat verder mee bemoeien en dat is een illuster rijtje van betrokkenen. Bureau Jeugdzorg is al een farce, want dat is de slager die zijn eigen vlees keurt, de Inspectie Jeugdzorg komt normaal gesproken pas onderzoek doen als het kind al overleden is (of als er een groot schandaal in de media verschijnt omtrent jeugdzorg), zodat er geen enkele preventieve werking van uitgaat in concrete gevallen, en de Gezondheidszorg is helemaal een apart verhaal, omdat Bureau Jeugdzorg al meer dan twintig jaar de Rechten van het kind op de hoogst mogelijke mate van gezondheidszorg in de weg staat, door zelf de expert uit te hangen en kinderen specialistische zorg te onthouden, ze onnodig lang in instellingen opgesloten te houden (geld/werkgelegenheid) of in geval van seksueel misbruik zelfs onderzoek door de zedenpolitie verbiedt, waardoor het misbruik niet bewezen is en ook behandeling niet kan volgen (zaak Martin en Willy, Amsterdamse zedenzaak).

Remzi Cavdar
Van ex-medewerkers is al bekend geworden dat verontrustende signalen over de zorgboerderij door jeugdzorg niet werden opgepikt, wat jeugdzorg-ervaringsdeskundigen in het geheel niet verbaast. Het is eigenlijk standaardprocedure, want ook in de zaak Remzi Cavdar was al een paar jaar bekend dat hij ten onrechte als hoogbegaafde jongen tussen verstandelijk beperkten was geplaatst, maar hij moest er gewoon nog een paar jaar langer verblijven. Voor een ondergedoken jongen die voor jeugdzorg op de vlucht was, werd door Bureau Jeugdzorg gedacht aan een gesloten plaatsing, terwijl daar gezien de ontwikkelingsmogelijkheden van de jongen geen enkele reden toe was, omdat Bureau Jeugdzorg voor zichzelf toekomstige reputatieschade wilde voorkomen voor het geval het nogmaals in de media zou komen met een tweede ontsnapping. Eigenbelang voor het kindbelang, zoals zo vaak. Uiteindelijk kwam de jongen (Sylvano) in een netwerkplaatsing omdat de rechter met een gesloten plaatsing niet akkoord ging. En deze rechter, met zijn vaak nog zeer marginale toetsing van het handelen van zorgprofessionals, met zeer beperkte rechten voor ouders en kind, die willen ze bij de gemeenten onder de huidige Jeugdwet zoveel mogelijk buiten de deur houden, want dat is goedkoper… En ze weten het toch beter en van Den Haag ‘mag het’. Participeert u ook lekker mee?

———————————————————————————————————

Dit artikel verscheen eerder op Dark Horse Essays.