Tot nog toe is er in de Europese kredietcrisis op grote schaal ‘vals’ gespeeld door de EU: als de markt gewoon haar werk had mogen doen was Griekenland ondertussen al een keer of drie failliet gegaan, en had de rest van Europa relatief rustig kunnen slapen.

Nu we met de aanstaande bailout voor Spanje aan het serieuzere werk beginnen gaan, zou men die houding eigenlijk wel moéten volhouden, maar de trieste situatie is thans, dat er geen financiële middelen meer voor zijn. Natuurlijk is er de geldpers, maar als Merkel dáár aan begint is Leiden in Duitsland pas echt in last. Ik zie het er niet van komen, want een belangrijk gevolg van twee jaar nutteloos onderhandelen en miezemauzen, is dat de Europese bevolking zich meer dan ooit van de zwakte van het EU-leiderschap bewust is. En een eigenaardigheid van zwak leiderschap is, dat zwakke leiders voortdurend worden uitgedaagd door zowel hun directe onderlingen, als door hun bevolking. De troep wolven verscheurt het zwakste dier dat ze tegenover zich vinden.

Spanje heeft, anders dan Griekenland – waar een default rond 20 augustus wordt verwacht – bij de huidige rentestand (gisteren opnieuw gestegen, naar 7,6%) nog net voldoende geld om het nog 15 dagen uit te kunnen houden alvorens financieel volledig in te storten. het vertrouwen in de Spaanse regering-Rajoy is internationaal tot nul gedaald. Spanje deed gisteren een oproep ook namens Italië en Frankrijk, hetgeen prompt door deze beide landen ontkend werd. Een blamage. Maar aangezien hulp ook nog via de geëigende kanalen op de plek van bestemming moet komen, is er maximaal een week over om in ieder geval de ergste nood te lenigen.

Eén optie zou zijn een derde LTRO – de EU-bazooka – in te zetten. Veel zal dat in dit geval niet helpen, want de banken die de tegen bodemrente gelden aan Spanje zouden moeten uitlenen, i.c. de Spaanse banken, slechts kwalitatief onvoldoende onderpand kunnen geven. Dat Spanje nog van banken buiten de EU belangstelling kan wekken voor haar schuldpapieren mag worden uitgesloten: de internationale markt is nu voor Spanje gesloten. Hoe erg dat is wordt u hier uitgelegd, waar u onder andere zien zult dat prijs die Spanje betalen moet voor kortlopende leningen veel hoger is dan die voor langlopende, hetgeen betekent dat er geen enkel vertrouwen meer is in de kans dat Spanje zich nog herstellen kan. Wat de financiële markten betreft is Spanje dood en begraven, zoals ook Griekenland en Portugal dat zijn.

Dat alles betekent dat Spanje een complete bailout zal moeten vragen. Maar wie zal dat moeten betalen? Zoals gisteren al opgemerkt, dat gaat zeker 600 miljard kosten, en dat is thans eigenlijk onverkoopbaar aan de Noord-Europese belastingbetaler. Want zomin als Griekenland – waar gisteren vrij onverwacht EU-voorzitter Barroso opdook om mee te onderhandelen, maar waar de Troika bekend maakte dat Griekenland het inderdaad niet kan onder de vigerende voorwaarden – heeft Spanje veel economische overlevingskansen op de langere termijn.

Vijf dodelijke redenen waarom Spanje hopeloos is
1) De Spaanse regio’s zijn er financieel zo mogelijk nog slechter aan toe dan de centrale Spaanse overheid, omdat die centrale overheid de afgelopen jaren allerlei bezuinigingen op hen heeft afgewenteld, zonder transfer van financiële middelen: dat moesten ze maar lenen. Op die wijze hield Spanje veel schuld buiten de nationale boeken, zodat de officiële quote niet al te hoog lag. Die boemerang komt nu terug. Volgens El Pais is de gecombineerde schuld van de regio’s nu 140 miljard, waarvan 36 miljard acuut wordt voor 1 januari.

Als u nu zegt dat dat u Grieks in de oren klinkt, dan moet ik dat helaas bevestigen. Erger, op dit idee waren de Grieken nog niet gekomen: wie weet in het volgende reddingsplan.

2) De werkloosheid ligt enorm hoog: meer dan 52% van de jongeren heeft geen baan, voor ouderen nadert het cijfer nu de 25%. Perspectief op verbetering: zeer slecht. De economie krimpt nog steeds, en gaat daar volgens jaar nog mee door. Voor 2014 komt hiervan geen soelaas.

3) De Spaanse banksector is op sterven na dood. Nog steeds zitten de onroerendgoed-investeringen als een molensteen rond de nek van de grote banken, die daardoor ook niet in staat zullen zijn een stimulerende rol te kunnen spelen bij nieuwe economische initiatieven. Zolang de daling van de onroerend goed-prijzen niet tot stilstand komt, is het feitelijk onmogelijk dat er van de banken iets goeds komt de komende jaren.

4) Zoals in de inleiding van dit stuk al genoemd: geld lenen kan Spanje eigenlijk alleen nog bij de eigen banken en andere financiële instellingen zoals pensioenfondsen. Deze zijn in toenemende mate de voornaamste houders van staatsleningen, wat aangeeft dat op buitenlands kapitaal – broodnodig – eigenlijk niet meer gerekend hoeft te worden, aangezien deze situatie de komende jaren evenmin verbeteren zal.

5) De confrontaties tussen bevolking en regering worden steeds harder. Dit is een reden voor grote zorg, aangezien het trauma van de Spaanse Burgeroorlog in dit land nog net zo zwaar weegt als de hyperinflatie van de jaren 20 voor Duitsland. Het is de ironie van de geschiedenis dat deze twee trauma’s op dit historische kruispunt elkaar weer tegenkomen.

En verder
Gisteren lekte ook een memo aan de Britse premier David Cameron uit, waarin hij werd gewaarschuwd dat een Grieks default in de tweede helft van augustus verwacht wordt. De Europese beurzen gingen gisteren opnieuw onderuit, met een sterk dalende euro tegenover de dollar. Ook de afwaardering van de BRD, NL en Lux speelde daarin een rol. Dat het IMF maandag plotseling meende te kunnen ontkennen, dat het weigerde nog langer geld aan de Grieken ter beschikking te stellen, was een klucht die niemand nog voor de gek houden zal. Ergens wordt de komende weken besloten de stekker er volledig uit te trekken, eenvoudig omdat de alternatieven op zijn.

Spanje en Griekenland gaan broederlijk verbonden als een Siamese tweeling op de afgrond af. Voor de EU is ene Griekse val beslist al pijnlijk genoeg, maar de val van Spanje kan de EU zich domweg niet veroorloven. Wat nog spannend wordt, is of de Nederlandse parlementariërs in de laatste weken voor de verkiezingen op 12 september nog de moed hebben opnieuw enorme bedragen voor Zuid-Europa goed te keuren. Want hopend op een wonder zullen de Eurocraten het net zo lang blijven proberen tot iemand ze uit hun lijden verlost. dat hebben ze reeds genoegzaam gedemonstreerd.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.