Het internetgebruik is door de Corona-crisis met een kwart of zelfs meer gedaald. Dat gaat in tegen de instincten, maar lijkt te kloppen. Een uitgebreide media-analyse, met duiding van wat er nu eigenlijk gebeurt.

Webmasters die de bezoekcijfers van hun site zien vallen hoor je daar niet snel over. Het kan tijdelijk zijn – wie weet – en bovendien is het nooit verstandig te adverteren dat het slechter met je site gaat: je zou de nog resterende lezers eens op het idee kunnen brengen elders te gaan rondkijken. De mens is nu eenmaal een kuddedier, en daar heb je rekening mee te houden.

TERZIJDE Deels werd dit artikel reeds begin mei geschreven, en is toen enige tijd opzij gelegd. Dat gaf me de kans vandaag met dubbele plaatjes enige ontwikkelingen te laten zien.

Zodat toen ik merkte dat er iets van een kleine daling zichtbaar werd een week of 8 geleden dat geen reden tot zorg was, en al helemaal niet om er uitgebreid over te gaan toeteren. Ik bleef het wel in de gaten houden. Wat me vooral opviel was dat er een bovengrens aan lezersenthousiasme leek te zijn; artikelen waarvan je weet dat het onderwerp nog wel eens onverwachte kuddes langs doet komen, kwamen niet in beweging. Anderen bleven ietwat teleurstellend ‘hangen’. Niet heel slecht allemaal, maar wel opvallend genoeg voor een structuur-autist zoals ik. Ik besloot voortaan wat nadrukkelijker te gaan kijken naar onze rating op Alexa.

Die rating bleek echter te stijgen! Vrij aanzienlijk zelfs. Zie de screenshot hieronder, die ik vanmiddag maakte[1].

En kijk dan bovendien eens naar de al sterke stijging drie weken geleden

Een vergelijkbare ontwikkeling laten sites als Saltmines en Opiniez thans zien.

Saltmines zelfs nog iets sterker:

Ook 3 weken geleden al net zo sterk in opmars als VoL

Opiniez vandaag

En begin mei

Alexa en het (dubbele) systeem van ranking
Een probleempje met Alexa is dat het een backlog verwerkingstijd van circa 10 dagen heeft. Iedere ranking is daarom feitelijk van de laatste 100 dagen. Het vetgedrukte getal onder op de screenshots dat u ziet is de plek die men in Nederland op het meetmoment inneemt. Of dat net zoals het normale Alexa-cijfer (de internationale rating tov all websites wereldwijd) een driemaandelijks gewogen gemiddelde aangeeft weet ik niet zeker; gezien de regelmatig stevige fluctuaties lijkt mij dat van niet. Een twee of vier wekelijkse positie lijkt dan logischer. Over Alexa moet ik nog toevoegen dat de precieze weging van de ranking niet alleen afhankelijk schijnt te zijn van lees- en kijkcijfers, maar ook van bezoekersaantallen. Voor VoL was die Nederlandse positie lang rond plek 2000 als we een goede week hadden, een enkele keer hoger, soms wat lager. Dat we ondanks dalende lezersaantallen echter ook op de ranglijst van Nederlandse sites gingen stijgen was daarom uitermate opvallend.

De plek rond de 250.000 (wereldwijd) leek me ooit het maximum wat je met Veren of Lood in de huidige formule verwachten kon te bereiken. Het zal wel eens omhoog gaan, het zal wel eens een stukje zakken. Een plotselinge stijging terwijl het bezoek licht afneemt is bizar. Die afname de laatste twee maanden is zoals gezegd van weinig betekenis, maar tegelijk bleek een aantal opiniesites eveneens te gaan dalen: Maar veel steviger

De Correspondent, vandaag blijkt zich enigszins gestabiliseerd te hebben. Vooral echter door het opnieuw opstarten van het EUP!

En op 9 mei:

Uitermate interessant is dat de Correspondent op dit moment meer lezers heeft in België dan in Nederland. Iets dat sterk suggereert dat de site vooral gelezen wordt door de extreemlinkse meute mensen in het EUP. Zoals u uit het screenshot van begin mei kunt aflezen is de positie binnen Nederland weinig indrukwekkend. Hoe groot het aantal Nederlandse sites is dat tegen elkaar wordt afgezet heb ik niet precies kunnen bepalen, maar het is tussen de 7 en 10.000 schat ik. Net zoals Alexa de verloopgrafiekjes van sites die buiten het eerste miljoen vallen niet weergeeft, is dat evenzo het geval voor sites die te weinig directe impact hebben op wat er in Nederland gebeurt.

Het zijn echter niet alleen de linkse sites (hieronder daarvan nog veel meer) die klappen krijgen in hun rankings. Een rechtse opiniesite als  De dagelijkse standaard lijkt stevig ingestort ten opzichte van eerder. De top lag meestal rond de 100.000 (circa 20.000 achter TPO) Die ineenstorting was begin mei al goed zichtbaar, maar heeft zich daarna nog doorgezet. Gisteren:

En 3 weken geleden. Opvalt is dat de Nederlands cijfers van DD S zich wel weer enigszins hebben opgericht, maar dat de daling (die immers een 90-dagen gemiddelde weergeeft) dat niet doet. Ook (hier niet zichtbaar) is het aantal buitenlandse lezers van DDS aanzienlijk gedaald, het bezoek is nu voornamelijk Nederlands, waar vroeger circa 20% buitenlands was.

Een site die het opmerkelijk zwaar heeft is Elsevier. Sinds het vertrek van Syp Wynia vorig jaar, zeg maar. De toen ingezette koers deed de site tuimelen van rond de 2 à 300.000 naar de huidige positie rond de 600.000 – wat een blad van die statuur onwaardig lijkt. Wat ook opvalt is dat voor Elsevier geen Nederlandse rating wordt gegeven.

De huidige stand van zaken laat een relatief forse sprong zien, maar dat is eigen aan sites die lager staan dan circa 500.000. Eén goede dag (1 artikel zelfs) kan hen een hogere positie voor 90 dagen verzekeren. Dat dat effect voor Elsevier van belang is, is feitelijk erg slecht nieuws. Wellicht dat de komst van Wyniasweek.nl  (schommelend, maar toch met een aanzienlijke lezersgroep) meer invloed heeft gehad dan vooraf ingeschat?

Van de klassieke opiniebladen moet je constateren dat die het allemaal luizig doen op internet. Ook bij voorbeeld HPdeTijd, dat kijkcijferkanon Arthur van Amerongen als uithangbord heeft, en behalve de site maar tien keer per jaar enig bedrukt papier uitbrengt. Je verwacht dus iets met body. Nou, nee:

HP is dus twee weken geleden definitief in het Enge Bos van onder het miljoen verdwaald. De site wordt niet meer regelmatig gerankt.

Ook met de relevantie van het ooit roemruchte Vrij Nederland (VN.nl) is het matig gesteld:

Ook bij VN is de laatste rating van 14 mei. Hier valt goed waar te nemen dat een goed artikel soms de score opvijzelt, maar dat de relevantie van het blad op internet al bijna net zo onbelangrijk is als in de kiosken tegenwoordig. Begin mei zag je de voortgaande afkalving weer doorzetten. Het laat zien dat ergens begin februari iets werd gepubliceerd dat veel mensen lazen. Sindsdien is het kennelijk slechts treurnis.

Een linkse opiniesite (èn blad) die overigens uitstekend overeind blijft is die van De Groene Amsterdammer:

Sinds begin mei is er wel sprake van een kleine daling, maar de grafiek toont dat dat voor de bewegingen van de site van de Groene vrij normaal is. Ze blijft zich dus bewegen binnen een vaste range. Ook de plek binnen de Nederlandse ranking is ongeveer wat je onder normale omstandigheden verwachten zou.

Duiding
Vooral linksige of politiek-neutrale opiniesites (zoals Elsevier tegenwoordig lijken onder de Corona-crisis te lijden te hebben. Dat sites als Opiniez, VoL en Saltmines zich zo goed staande houden en in de ranking stijgen kan niet anders dan te danken zijn aan het goed vasthouden van de vaste lezers. Je huivert bij de gedachte aan het slagveld dat bij andere sites  – zoals DDS – is aangericht.

In dit overzicht heb ik TPO en GS niet meegenomen, net zo min als de sites van de grote kranten. Niet alleen zijn de schommelingen daar voor mij moeilijk te beoordelen, maar in hoeverre ze relatief grote verliezen aan bezoek hebben valt niet te zien. Niet erger dan elders, is wat de rankings ons vertellen. Ik heb het niet nagevraagd, omdat ik niet verwachtte antwoord te krijgen – niemand geeft graag toe dat zijn site in een maand 25% of meer bezoekers is kwijt geraakt.

Maar dit alles blijft gebaseerd op relatieve cijfers. Waar zit dan het grote gat van de sites die zo zeer zijn ingestort dat een site als Vol kon stijgen? In de eerste plek bij sportsites. Ik keek bij Arsenal, en zag een val van circa 11.000 naar 31.000 vandaag. Dat is gigantisch veel, en zal op dat niveau ongeveer een halvering van het bezoek of zelfs meer betekenen.

Ook zullen sites met vermaak buitenshuis het moeilijk hebben gehad. Ik heb geen idee van de afmetingen daarvan, maar dat ze klappen hebben gehad staat vast. Als je toch niets kunt boeken, is er naar staren puur masochisme.

Ook kwam ik bij toeval tegen waar het gros van de grootste websites ter wereld te vinden zal zijn. Onder de allergrootsten zal dat de USA zijn, maar daaronder heb je de omvang van India om rekening mee te houden. Als je wereldwijd op 511.000 staat, en dan in India niet hoger komt dan 120.000, dan is duidelijk dat India circa 120.000 sites heeft bij de 500.000 grootste ter wereld.

In oktober maakte ik in een essay tegen de censuurpoging van de rechtse opiniesites vanuit Binnenlandse Zaken ook een uitgebreide media-analyse van het internetgebruik. Daarin betoogde ik dat de rechtse opiniesites die door de onderzoekers namens het ministerie werden beticht van fakenieuws de opiniebladen op rechts zijn, die in papieren vorm niet bestaan. Niet alleen kunt u de cijfers daarin aardig vergelijken met die ik vandaag gaf, maar de bevingen van het heden lijken te onderschrijven wat ik toen concludeerde. In tijden van Corona weten de meeste rechtse lezers hun opiniebladen nog steeds goed te vinden. Of dat wantrouwen is tegen de MSM, of vertrouwen in deze sites doet eigenlijk weinig ter zake: het laat beter zien dan voorheen hoe de verhoudingen liggen.

Dat het internetgebruik met een kwart is gedaald is mijn nattevinger-inschatting. Toch zou die – gezien onze eigen opmars in de rankings – eerder te voorzichtig dan te uitbundig kunnen blijken. De teruggang is overigens nog steeds gaande, zodat ook de aanpassing van rankings nog even door zal gaan. Wie weet waar we eindigen? Wellicht weten we over een maand meer. Je ziet (aan de Nederlandse rankings) weer een voorzichtige opgaande lijn, maar in de bezoeken aan opiniesites zie ik die nog niet.

Zullen de verhoudingen na het verdwijnen van de Corona-crisis terugkeren naar ‘normaal’, of zijn de rankings die we hier zagen het ‘nieuwe normaal’?  Als dit het Nieuwe Normaal wordt, zal men op het ministerie van Binnenlandse Zaken niet gelukkig zijn, was het eerste dat me door het hoofd schoot. Maar ik vermoed van niet. Wel is duidelijk dat sommige sites zwakker in hun schoenen stonden dan andere. Die zullen we zich de komende 6 maanden minder of wellicht helemaal niet zien herstellen.

Ook wat betreft het internetgebruik zal Corona littekens en sporen achterlaten.