Dat Turkije onder het bewind van president Erdogan vastbesloten is op diverse fronten militaire avonturen aan te gaan is wellicht dapper, maar vooral dom.

Het tekent een zekere wanhoop bij het Turkse leiderschap, en de noodzaak bij de bevolking aan te tonen dat men internationaal bewijst dat met Turkije niet te spotten valt. Een fiasco op al die fronten zou immers juist dàt tot gevolg hebben.Maar zoals men in Duitsland eind 19e eeuw al besefte: een meerfrontenoorlog is voor geen enkele staat lang vol te houden. Zelfs Rusland verklaarde tijdens de Tweede Wereldoorlog Japan pas op 1 augustus 1945 de oorlog.

Om even kort te recapituleren; Turkije is op dit moment direct betrokken in Irak, Syrië en Libië (ondanks de proxy van fundamentalistische huurlingen) dreigt Griekenland en indirect Egypte, en blaft tegen de USA alsmede elk land in de regio – met uitzondering van Rusland – dat niet naar de pijpen van de Turkse president wil dansen. Het bezit van een leger dat in staat is de eigen grenzen te verdedigen betekent niet dat al die grenzen ook tegelijkertijd effectief verdedigd kunnen worden. Anders gezegd: Turkije neemt nu het risico dat het zichzelf aan teveel zaken committeert. Dat is nooit een verstandige positie om je zelf in te brengen.

De burgeroorlog in Libië is vooralsnog weliswaar een proxyoorlog, maar het zeeverdrag dat Erdogan sloot met het GNA-bewind in Tripolis zal een lange slechte verhouding met de buurlanden tot gevolg hebben, zonder dat er veel kans is dat het resultaten gaat leveren, anders dan instabiliteit van de regering in Ankara. Vandaag kwam dat welk heel hard binnen in Ankara: een werkgroep in het parlement in Duitsland concludeerde dat het verdrag tussen Turkije en het GNA-bewind illegaal is.

Dat is een harde klap, en het slaat de basis onder het gambiet dat Erdogan speelt weg. In Berlijn leek het er zondag nog op dat Erdogan Merkel aan een touwtje had, maar daarvan wil het Duitse parlement nu niets van weten. Dat is een dikke streep door de rekening, wellicht mede bevorderd door de Griekse verklaring gisteren:

Er waren gisteren meer problemen voor Turkije aangaande Libië, waar de burgeroorlog weer volledig op stoom is, al lijkt het LNA niet heel nadrukkelijk meer te pogen Tripolis per direct in te nemen. De nieuwe strategie van insnoeren en de GNA zo tot overgave dwingen lijkt al vruchten af te werpen.

President Erdogan gooide er vandaag nog een aantal min of meer dreigende verklaringen uit

De verklaring over chaos in het volledige Middellandse Zeegebied is een herkenbaar duidelijk dreigement aan alle buurlanden die weigeren mee te gaan in het discours dat de Turkse president pusht.

Het noemen van Rusland, dat zelf geen expliciete verklaringen dit aangaande uitgeeft, lijkt geen teken van kracht. Putin gaat vooralsnog niet verder dan:

Turkije kwam daarop vanmiddag met een tweede verklaring die opnieuw een versterkt dreigement impliceert:

Deze laatste is een waarschuwing aan zowel Haftar als Egypte dat Turkije direct ingrijpen overweegt. Dat Egypte al in een eerder stadium heeft aangekondigd niet werkloos te blijven als buitenlandse bemoeienis onder de eigen vlag plaatsvindt zie ik de Egyptische president Sissi nog niet intrekken. Dat Haftar een indiscriminatoir vliegverbod boven heel Libië heeft afgekondigd – en de middelen heeft dat af te dwingen – is ook een situatie die Turkije verder in het nauw brengt als het de schijn van militaire niet-betrokkenheid (proxy) wil handhaven.

Evenmin prettig voor president Erdogan is dat gisteren een conferentie tussen diverse nabuurstaten van Libië plaatsvond, waar werd geconcludeerd dat een buitenlandse interventie (namen worden in zo’n geval als dit nooit genoemd) niet acceptabel is.

Op dit moment blijft de officiële Turkse aanwezigheid beperkt tot trainers en adviseurs voor het GNA.

Turkish military personnel being sent to Libya are supporting and training forces of the internationally recognized government of Fayez al-Serraj, Turkey’s President Tayyip Erdogan said on Friday.
Turkey has sent a training and cooperation team to Libya as part of a military cooperation agreement signed in November with Serraj’s Government of National Accord (GNA).

Een tweede uitspraak van Erdogan vanmiddag (ook via Reuters) was echter veel interessanter:

Speaking in Istanbul after talks with German Chancellor Angela Merkel, Erdogan also said countries which attended the Libya summit in Berlin on Sunday should not favor Serraj’s opponent, Khalifa Haftar, after he left the meeting without signing a ceasefire deal.

Daaruit kun je alleen concluderen dat de Turkse president zich weinig zeker voelt van de steun van Rusland, en tegelijk poogt EU-landen die aanwezig waren in Berlijn moreel te chanteren. De steun van Frankrijk voor Haftar is echter genoeglijk bekend, en de activiteiten van de Britse premier Johnson in de laatste dagen (gesprekken met Egypte’s Sissi) suggereren dat ook het UK partij tegen Turkije kiezen zal als het er op aan komt. Dat dit beslist ook verbonden zal zijn met de Britse militaire basis op Cyprus – die het UK militair wel erg dicht bij Libië plaatst – maakt dit nog eens pregnanter.

De gevechten rond Tripolis, waar de LNA-troepen nog steeds proberen diverse eenheden van het GNA af te snijden, gaan intussen gewoon door.

Samenvattend moet je constateren dat Turkije in Libië diplomatiek in het nauw lijkt te komen. Opvallend is dan ook dat de toon van de AKP-partijkrant verandert, en meer beschuldigend wordt door te refereren aan Turkse belangen die nu in de verdrukking komen door het te hebben over de belangen van de ‘Turkse diaspora in Libië. Maar, wat betekent dat in Erdogan’s optiek voor de situatie van Turken in West-Europa? Die vraag moet nu bijna wel eens aan de orde worden gesteld – ook in Nederland.

---

Eerdere berichtgeving over het Midden Oosten vindt u terug in onze dossiers over Syrië (sinds 2015) en Wereldpolitiek USA. Meer nieuws over Turkije (hier) onder Erdogan op Veren of Lood vindt u hier.

Meer over het groeiende conflict over de gasvelden tussen Turkije en Cyprus vindt u hier.

Over Libië leest u hier meer.