De kartel-autoriteiten van Europa vinden the big four van de accountantswereld een gevaar voor de mededinging en hebben hun opgedragen de adviesbureaus af te stoten die er onderdeel van uitmaken.

Beter laat dan nooit denk je dan, want een kartel vormden de grote kantoren ook al toen ze nog met hun achten waren en dat is intussen ruim een generatie geleden. Zo’n kartel vormen de grote advocatenkantoren in Nederland ook, als je tenminste onder kartel verstaat dat men van elkaars doen en laten op de hoogte is en het gedrag over en weer op elkaar afstemt.

Juridisch komt daar meer bij kijken. Daarvoor is nodig dat een groep bedrijven onderlinge afspraken maakt om de concurrentie te beperken en dat doen de advocaten niet maar de accountants, voor zover ik weet,ook niet.

Van een van die accountantskantoren, Ernst & Young, ben ik bijna twee keer compagnon geweest. De eerste keer toen ik mocht toetreden tot de maatschap De Boer en Van Keulen, waar ik in de jaren voor 1969 medewerker was geweest. Van Keulen, waar ik vandaan kwam, was de internationale poot en ik had daar veel contact gehad met het Arthur Young kantoor in Londen. Maar ik vond mijzelf toen te jong om compagnon te worden in zo’n mammoet en ben een eigen kantoor begonnen met een vriendje. Dat kantoor fuseerde in 1973 met Moret en toen Moret na verloop van tijd met Ernst &Young fuseerde ben ik ook daar weer vertrokken.

Ik ben toen advocaat geworden bij een middelgroot kantoor. Dat betekende in 1980 een kantoor van een man of twintig-dertig. Maar het waren er drie à vierhonderd toen ik er twintig jaar later weer vertrok.

Zo gaan die dingen. Kantoren groeien en fuseren en wie niet uitkijkt wordt opgeslokt en verliest zijn zelfstandigheid als vrije beroepsbeoefenaar. Dat komt niet omdat iemand dat wil of omdat het afgesproken wordt, maar simpel omdat de omvang van dit soort kantoren dat meebrengt. Een zeker soort discipline en gelijkvormigheid wordt op den duur onvermijdelijk. Wie zich daar niet aan wil conformeren wordt een zonderling gevonden en voelt zich op den duur veel happier ergens anders.

Wat heeft dat te maken met de kartelautoriteiten, vraagt U zich af? Alles en niets eigenlijk . Maar de pure omvang van kantoren kan een soortgelijke werking op de markt hebben als kartels en ook op het karakter van een organisatie van vrije beroepsbeoefenaren. Niet alleen de vrijheid van de markt maar ook de vrijheid van het beroep worden door de omvang aangetast en het is verstandig om daar tijdig rekening mee te houden.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp