Kabinetsformatie2021 is nu een voorsteling geworden waarin de hoofdpersonen hun rol waar moeten gaan maken. Dat zal ze tegenvallen, zo zonder informateur..

Het is de rol van de infromateur waarover ik het vandaag eigenlijk hebben wilde. Ik heb al enige malen betoogd dat ik de ratio er van in zie, maar het proces om die informateur te selecteren me niet bevalt. Dat zou te maken kunnen hebben met de persoon van Mariëtte Hamer, die me uiterst onsympathiek is. Maar vorige week verscheen in De Telegraaf een column van Ronald Plasterk, die van het hele instituut informateur af wil. Plasterk kun je (naar mijn beste weten) niet beschuldigen van een lopende vete met Hamer, Dat sterkte me in het voornemen er eens wat dieper naar te kijken.

Een goed begin is altijd de opdracht aan een formateur of informateur. Die moet op zoek naar een toekomstige vruchtbare samenwerking tussen regering en parlement. Dit ietwat archaïsch aandoende taalgebruik geeft ons een clou waar de oorsprong er van te zoeken: in de 19e eeuw, in een tijd dat een vruchtbare samenwerking van regering en parlement geen automatisme was. De reden dat dat geen automatisme was is gelegen in het feit dat Nederland in die tijd nog een autocratie was, waarin de koning zelf regeerde, en zelf zijn ministers benoemde. Dat geeft u een idee wat de toegevoegde waarde van partijen in de Tweede Kamer werd: een duidelijker groepering rond standpunten vereenvoudigde de formatie, en gaf de koning een idee in welke richting die gezochte vruchtbare samenwerking gevonden zou kunnen worden.

In minder eenvoudige tijden stelde de koning daarvoor een formateur van zijn keuze aan, hetgeen ook de logica van een formateurschap als voorgeborchte van het premierschap tot leven brengt. Tegenwoordig is die kerstboom van tijdelijke functies al uitgebreid met een informateur en  ‘verkenners’. De angst voor beschadiging van een hotemetoot ín geval van mislukking is groot, want: kan een mislukte formateur nog geloofwaardig een kabinet dan een ander dan zijn eerste keus/poging leiden? Het zal u denkelijk worst zijn, maar in de media wordt zoiets al snel een punt van belang.

De column van Plasterk hierboven veegt dit hele spel van tafel met zijn verwijzing naar de cruciale spreadsheet,. Hoezeer Plasterk gelijk heeft blijkt wel uit de berichtgeving over Kabinetsformatie2021, dat er weinig of geen verschil van mening bestaat over het toekomstige beleid, maar dat het nu vooral gaat om wie het mag uitvoeren. Rutte en Kaag gaan de toekomstige aanpak nu zó formuleren, dat alleen de juiste mensen tijdig zullen aanhaken.

Dat de juiste mensen gedurende dat proces in de klaarstaande berenval met spies in het midden zullen eindigen kun je slechts hopen.

---

Meer over Kabinetsformatie2021 en wat er politiek rondom plaatsvindt vindt u hier.