Bij Kabinetsformatie2021 zijn de toverwoorden die men zoekt macht en tegenmacht geworden. Heeft iemand er al over nagedacht hoe en waarom dat zou werken?

Het klinkt allemaal prachtig, macht en tegenmacht.. Maar in de Nederlandse context is het weinig meer dan een vroom geprevelde wens. De woorden geven een conceptuele boodschap van een dualistisch stelsel mee, maar dat is iets wat we in Nederland feitelijk niet kennen. En men doet al ten minste twintig jaar hoogst krampachtige pogingen te voorkomen dat zoiets ooit tot stand komen zou, Tjeenk Willink en zijn PvdA voorop.

Wat vereist zo’n tegenmacht tegen de macht? Een zekere gelijkwaardigheid, maar als je het zó formuleert gaat het linkse volksdeel direct steigeren. Hohoho! “Oppositie is prima, maar het moet niet gaan werken als een progressief geporteerd beleid wordt ingezet”, krijg je dan te horen. Een tegenmacht in de vorm van een Pieter Omtzigt – nog steeds behept met een sterke CDA-inslag – is derhalve acceptabel, maar het moet niet tè gek worden.

Het moet niet kunnen, om maar eens een ander,- duidelijker – voorbeeld te geven dat Wilders en zijn PVV een effectieve tegenmacht gaat vormen. Dat je door de gewenste manifestatie van die tegenmacht te definiëren, haar reeds bij voorbaat tandeloos en angehaucht bij de macht maakt schijnt in Den Haag nog niet doorgedrongen. Althans, niet als men de toverwoorden macht en tegenmacht uitspreekt. Die vroom geprevelde wens is derhalve de leegheid zelve.

Die tegenmacht zou zich in het parlement dienen te manifesteren, als ik het goed begrepen heb? Ook dat geeft een clou waarop men hoopt: dè macht in het parlement is thans de VVD. Wat zou het omgekeerde van de VVD representeren? Ik vrees iets dat heel erg op de VVD lijken zou. Een amorfe massa Kamerleden die andere formules bezigen, maar even hard geilen op vette baantjes na hun vier jaar parlementair corvee als de huidige VVD-Kamerleden. Niet waarop we zitten te wachten.

Met het noemen van vette baantjes is een groot probleem benoemd. Dè macht van de regering ten opzichte van het parlement is er in gelegen dat zij de beslissingsbevoegdheid heeft over de gewenste carrièrevoortzetting van veel Kamerleden. Zo lang dat in stand blijft, zal er niet veel veranderen, en blijven politieke partijen weinig anders dan baantjesmachines.

Ook heel herkenbaar is dat in het functioneren van de gedegenereerde Regentenpartijen PvdA en CDA – ooit macht en tegenmacht in Nederland. Dat zij nog steeds in staat blijken partijgenoten door heel Nederland op het pluche te doen landen – met als dieptepunt de benoeming van PvdA-winkeldochter Sharon Dijksma tot burgemeester van Utrecht – laat zien waar het ooit mis moet zijn gegaan, en waar tegenwoordig de focus van het eerste belang ligt. Daar gaat een ‘cultuuromslag tijdens Kabinetsformatie2021 niets aan veranderen, want er is niemand in het parlement die dat wil. Niet bij de Regentenpartijen, althans.

Toevallig is hoe dat mechanisme werkt vandaag te zien in het AD, al gaat het daarin over de manier waarop kwekwakprogramma Op1 functioneert en over haar presentatoren beslist. Zou de nieuwe omroep ON dat kunnen veranderen? Ik wil het best hopen, maar geloven?? Het AD-verhaal bewijst al dat WNL geen toevoeging van belang is geweest.

Voor de installatie van macht en tegenmacht is meer benodigd dan een ander etiket. Een goede analyse van het functioneren van de Nederlandse politiek van dit moment ontbreekt feitelijk. Iedereen beperkt zich met wijzen naar Rutte – wat niet veel meer inhoudt dan wijzen naar ‘de macht’ als de schuld van alles.

Het Nederlandse politieke landschap is de afgelopen jaren gedegenereerd naar iets dat heel sterk lijkt op de Italiaanse politiek[1] tot circa 1988. Met dezelfde mankementen, en het hetzelfde probleem: één partij die te veel macht heeft, en waar men niet omheen kan zonder te eindigen bij een partij die men tot ‘Het Kwaad’ heeft verklaard. Democratisch onhoudbaar, en altijd regerend in min of meer dezelfde verschijningsvorm.

---

1. De partitocratie

---

Meer over Kabinetsformatie2021 en wat er politiek rondom plaatsvindt vindt u hier.