Kabinetsformatie2021 gaat over personen was de klacht naar aanleiding van de uitgelekte notitie die verkenner Ollongren onder haar arm droeg. Dat klopte, want dat is altijd zo. Ook politici lijken daar nu zelf achter te komen.

In een te omslachtig opgezet stuk in de Volkskrant vanmorgen staat het duidelijk genoeg, voor wie er oog voor heeft. Dat Kabinetsformatie2021 niet direct over de poppetjes mocht gaan heeft een probleem geschapen dat om poppetjes draait. Dat schreef ik kort na het uitlekken van de Ollongren-notitie al. Wat schrijft de Volkskrant nu over de aanpak door Tjeenk Willink?

Om uit de impasse te komen, heeft de Tweede Kamer Tjeenk Willink gevraagd om de komende drie weken eerst maar eens te onderzoeken of er een uitweg is uit de vertrouwenscrisis. Daarbij kiest hij vooralsnog een ongebruikelijke route: eerst de inhoud, daarna de partijen. Tegen de gewoonte in werden daarom dinsdag niet eerst de potentiële grote regeringspartijen uitgenodigd voor een gesprek.

Want zonder de poppetjes gaat het nu eenmaal niet. Dat de grote partijen vertegenwoordigd worden door hun leidende poppetjes die een bepaald beleid voorstaan was men afgelopen weken klaarblijkelijk even vergeten. Rutte kreeg klappen op een moment dat de Kamer haar kans schoon zag een reeks leugens uit het verleden alsnog af te straffen. Een feitelijke erkenning van fouten uit het verleden van veel regeringspartijen tijdens Rutte3, met als hoogte/dieptepunt de verklaring van GJ Segers dat er daarom niet met Rutte geregeerd zou gaan worden.

Alsof hem de ogen waren geopend? Dat was al te Ruttiaans, en daarom verwees hij liever naar gevoelens van onbehagen er verder mee te worden geassocieerd. Ook dat was laf (stem anders vóór die Wilders-motie van wantrouwen, dan waren nieuwe verkiezingen direct onvermijdelijk geworden), maar dat had meer duidelijkheid en minder moerasgas gegeven.

Nu ontvangt  de informateur een reeks topfiguren die hem vertelden dat het vertrouwen in het land in de politiek een nulpunt heeft bereikt. Geïllustreerd met anekdotes die laten zien dat het kabinet onder Rutte ook niet naar de topfiguren in kwestie luisterde, en ze dat als probleem voelen. Waarachige bekommernis met de aan zijn lot overgelaten burger ontbreekt, al wordt er van tijd tot tijd ritueel aan gerefereerd.

..Van Zutphen ziet een grote taak voor het volgende kabinet om het vertrouwen van burgers in de overheid te herstellen. Al in 2017 waarschuwde de Ombudsman voor het kinderopvangtoeslagschandaal, maar pas in de loop van 2020 drong de ernst daarvan echt door in Den Haag, waarna het kabinet-Rutte3 aftrad. Een nieuw kabinet moet het vertrouwen van burgers terugwinnen, zei hij dinsdag voorafgaand aan zijn bezoek aan de informateur. ‘Dat vertrouwen komt pas als je je betrouwbaar hebt getoond. De overheid moet echt op een andere manier met zijn burgers omgaan.’

Het besef dat Rutte4 even onvermijdelijk zal zijn als Rutte 2 en 3 dat waren ontbreekt hier volledig. Maar formeren is ook poppetjes tellen, en zonder de poppetjes van de VVD is een kabinet niet realistisch. De schrijfster van dat Volkskrantartikel schijnt dat te snappen, maar de boze bonzen van staat doen hier vooral aan ontkenning.

De formatie. lieve kijkbuiskinders, is derhalve bezig toe te werken naar een moment dat de premier iets goed doet, waardoor men weer politiek met hem in zee durft. Geduld is een schone zaak, naar men zegt. Het onderstreept dat het verontwaardigde debat over het noemen van Omtzigt in de stukken een gevaarlijk gambiet was, dat zonder nieuwe verkiezingen er direct op volgend slechts een situatie kon scheppen waarin diverse partijleiders zichzelf zouden beschadigen door verder te onderhandelen. Dàt snapten de partijleiders zelf ook, maar door met haar Motie van Afkeuring Rutte te sauveren heeft Kaag zichzelf en het CDA in een onmogelijke positie gebracht, aangezien er geen alternatieven voor Rutte bestaan die men accepteren wil.

De hoop dat Tjeenk Willink kabinetsformatie2021 weer vlot weet te trekken is nu afhankelijk van de bereidheid van partijleiders zich weer met Rutte te associëren. Dat zal hen veel pijn doen, maar ze hebben het slechts zichzelf te verwijten.

Wat dat zegt over de komende stabiliteit van Rutte4? Dat het bij de eerste de beste leugen van Rutte weer uiteen zal spatten. Zet bier en nootjes daarom maar alvast klaar. Later dit jaar zitten nieuwe verkiezingen in het vat.

---

Meer over Kabinetsformatie2021 en wat er politiek rondom plaatsvindt vindt u hier.