Als iets Kabinetsformatie2021 weer op gang kon helpen was het een Tweede Kamer zonder zelfrespect. Daar werd gisteren dan ook in ruime mate voorzien.

Na een debat van 16 uur, dat begon als het Notulendebat, maar al snel verzandde in Toeslagenaffairedebat deel X, waren de aangenomen moties aan het einde zowel teleurstellend als ondermaats. Dat schijnt een logische consequentie te zijn als de Nederlandse politiek aan introspectie doen moet. Iets, waar men bij bijvoorbeeld de VVD niet van houdt (want dat kan men niet met Rutte op de plek waarop hij zit), en waar veel andere partijen niet toe in staat bleken door tekort schietend begrip voor de situatie waarin men zich bevond,. Zodat de boel binnen de kortste keren transformeerde naar bekend terrein: vliegen vangen in het Nederlands politiek moeras. 16 uur lang.

Hetgeen niet wegneemt dat Wilders in bovenstaande vanzelfsprekend volkomen gelijk heeft. De positie van Hermans op dit moment is toch al een vreemde: bij vorige gelegenheden tijdens formatie werd Rutte gedurende de formatie zelf fractievoorzitter, en pas bij installatie van een nieuw kabinet koos de fractie zijn opvolger. Daar heeft men het ditmaal niet aan overgelaten, een beste bewijs dat de VVD niet de kans wilde lopen dat de fractie onbegeleid een ander zou kiezen. Dat zegt al heel veel over de positie van Hermans, ook zonder de evidente rol die ze gisteren speelde.

Dan nog een ander los eindje dat gisteren door het hele debat heen speelde, was dat het kabinet zich beklaagde dat het door de ambtelijke organisatie van de Belastingdienst niet adequaat werd geïnformeerd. Dat is al terug te vinden in die kabinetsnotulen van begin 2019. Het benul dat een kabinet dat zijn ambtenaren niet weet aan te sturen zou moeten aftreden schijnt bij niemand ooit boven te zijn gekomen. Terwijl dat welbeschouwd onderdeel is van de ministeriële verantwoordelijkheden, en dat de logica van aftreden als dat niet wordt waargemaakt daaruit voortvloeit niet door dit kabinet werd geapprecieerd, signaleert politieke incompetentie. Een betere reden om op te stappen was er feitelijk gedurende de gehele Toeslagenaffaire niet. Dat dat begrip nooit indaalde bewijst:

Aangezien er geen reden was voor het kabinet om begrip te vragen, waren alle parafernalia die de communicatie van kabinet en Kamer hinderden derhalve kunstmatig, voortvloeiend uit een goede reden om in een eerder stadium op te stappen. Hoekstra begreep dat niet, en zal dat hoogstwaarschijnlijk nog steeds niet doen. Maar het is de essentie van het Nederlands bestuur, dat de minister moet kunnen rekenen op de trouwe werken van zijn ambtenaren. Dat daar de afgelopen dertig jaar de sleet in gekomen is, doet daar verder niets aan af.

Dat maakt ook de voorstellen die vanuit de Kamer werden gedaan voor een nieuwe bestuurscultuur bij tijden ietwat piotsierlijk.

Meer geld voor de sociale advocatuur? Dat heeft net zoveel met een nieuwe bestuurscultuur als het EU Corona-hulpfonds een relatie heeft met de schade die door Corona in die landen werd aangericht. Discriminerende algoritmes??? Een fraaie term om te agenderen dat fraude in de toekomst niet al te hard moet – nee màg – worden bestreden. Dat dat de kortste weg terug is naar de omstandigheden waaronder eertijds de Bulgarenfraude zich kon ontwikkelen schijnt men niet door te hebben. Verdere moties van Van Haga en BBB over de manier waarop Kamer en kabinet met elkaar om gaan toonden een diep onbegrip voor de nuances van dat proces, en werden dan ook terecht verworpen.

De motie van wantrouwen tegen het hele kabinet heeft geen meerderheid gehaald, zo bleek na de hoofdelijke stemming. 40 Kamerleden waren voor, 93 tegen. Er was ook een motie van afkeuring tegen de werkwijze van het kabinet, maar daar stond ook geen meerderheid achter. Daar waren 61 leden voor en 72 tegen. En dat gold ook voor een motie van afkeuring over het sensibiliseren van CDA-Kamerlid Omtzigt met dezelfde stemverhouding.

Met het wegstemmen van de moties van wantrouwen naar aanleiding van de al dan niet onoirbare praktijken van de leugenpremier. heeft de Kamer die met terugwerkende kracht witgewassen.

Gefeliciteerd, Mark.

Het is dan ook geen wonder dat Tjeenk Willink gisteren al concludeerde dat niets de verder formatie van Rutte4 nog in de weg staat. Dat GL solliciteert naar een plek in die aanstaande verzameling gepatenteerd onbenul bleek uit de tegenstem van Klaver cs bij de motie van wantrouwen van Azarkan. Dat GroenLinks een motie van wantrouwen tegen een kabinet niet steunt moet wel een unicum zijn. Maar enfin, daar gaan we dus weer, alsof er sinds 17 maart weinig of niets is gebeurd.

Tjeenk Willink dekte de onzin van gisteren dan ook toe alsof er iets van belang had plaatsgevonden:

“De inhoudelijke formatie kan beginnen door de benoeming van een nieuwe informateur.” Dat is de voornaamste conclusie van informateur Tjeenk Willink. Hij heeft zijn eindverslag (.pdf) overhandigd aan Kamervoorzitter Bergkamp. De informateur stelt dat hij ongemak voelt over de onderlinge verhoudingen, maar voldoende bereidheid ziet om met de bestaande bestuurscultuur te breken.

En dat na een debat waarin alle mankementen van de bestaande bestuurscultuur bij voortduring prominent door het oppervlak braken.

---

Meer over Kabinetsformatie2021 en wat er politiek rondom plaatsvindt vindt u hier.