Kabinetsformatie2021 was gisteren feitelijk een moment van bezinning over wat de Kamer allemaal binnengekomen is op 17 maart – de kleine partijen kwamen bij de verkenners langs.

Die kleinere partijen vallen uiteen in twee groepen: de vaste waarden, en het ongeregelde grut. Tot die laatsten behoren ook – het spijt me het te zeggen – de vertegenwoordigers van burgers, boeren en buitenlui die hun hoop stellen op BBB. Evengoed als BIJ1 proef ik daar een zeker optimisme over wat bereikbaar is in Den Haag. BBB is herkenbaar opgezet als een grassrootsbeweging, maar daarmee is het de Nederlandse Tea Party nog niet. Wie spreekt van een herstel tussen burgers en politici heeft een optimistischer beeld dan ik van hoe Den Haag werkt. Dat de nieuwe partij direct na de verkiezingen weer met de achterban in contact trad is zowel een sympathieke nieuwigheid als verstandig – politici die hard `kiezers, bedankt` roepen en verder gaan met wat hen al eerder bewoog zijn er meer dan genoeg.

Dat was ook herkenbaar bij de ´vaste waarden´ – CU, SGP en JA21. JA21 behoort daartoe omdat het feitelijk een soort naloop van het Fortuynisme lijkt te zullen worden. Ook al zat Joost Eerdmans niet eerder in de Kamer, het is en blijft zijn referentiekader. Hij bracht ook een belangrijk deel van de Rotterdamse LPF mee naar JA21. En daarin zit het wantrouwen van D66 dan ook:

D66 voelt weinig voor samenwerking met JA21. Kaag kijkt liever naar links, bleek gisteren. Ze wil eerst onderhandelen over de inhoud, en haar prioriteiten komen overeen met die van PvdA en GroenLinks.

Dat wordt nog een stevige botsing, aangezien van Rutte al bekend is dat hij weinig lijkt te voelen voor het geblaat waarmee Ed Nijpels gisteren om de hoek kwam. Als de VVD het spelletje good cop, bad cop gaat spelen kan D66 haar borst nat maken. Een kabinet zonder D66 is alleen onvoorstelbaar als je de partijen als een lineair spectrum beziet, maar Rutte2 heeft al laten zien dat een verstandscoalitie VVD/PvdA/GL als basis voor Rutte4 verre van onmogelijk zal blijken.

Het spelletje dat Rutte nu speelt is duidelijk. Door eerst uitgebreider te kijken naar een eventuele coalitie waarin JA21 een rol speelt worden niet alleen toekomstige gunsten in de Eerste kamer geregeld, maar kan hij ook D66 dwingen haar kaarten op tafel te leggen. Wat voor die partij essentieel is voor de formatie is iets wat nu alleen Kaag weet – van verkenner Ollongren verwacht ik op dat vlak niet veel.

Het manoeuvreren is in volle gang. Rutte en Kaag gaan donderdag elk apart naar de Stadhouderskamer voor afzonderlijke gesprekken, terwijl een goed gesprek tussen Kaag en Rutte veel dienstiger lijkt. De verkennersconstructie zoals die nu door de Kamer wordt gehanteerd begint wel al wat veel mankementen te vertonen. Mochten uit de groep politici die voor die rol in aanmerking komen een handige aanpak worden gevonden, dan zou het anders zijn. Vooralsnog leidt dit naar een toekomstig moeras waar niemand belangstelling voor hebben moet.

Of was men aan het afwachten hoe de uiteindelijke zetelverdeling zou worden vastgesteld? In dat geval dan kan men nu echt van start.

---

Meer over kabinetsformatie2021 en wat er politiek rondom plaatsvindt vindt u hier.