De kabinetsformatie wordt alsnog de gebruikelijke lange zit met weinig nieuws en veel geschuif achter de schermen. Dat is de belangrijkste conclusie tot nog toe.

De poging een kabinet met GroenLinks te formeren is mislukt, en daarmee zijn veel agenda’s open en bloot op tafel komen te liggen. Dat is belangrijker dan we vaak beseffen. Zoals ik een paar weken terug al schreef, zullen de resultaten van afgelopen weken de komende vier jaar door blijven werken. Bereikte overeenkomsten zijn mogelijk niet aan de buitenwereld bekend gemaakt, maar bij de onderhandelaars bekend en opgeslagen voor later gebruik. Kennis is macht, en deze onderhandelingen hebben alle deelnemende partijen veel kennis van elkaar gebracht.

Niet dat er veel vooruitgang werd geboekt. DE cruciale zin uit onderstaand berichtje spreekt wat dat betreft boekdelen: na zeven weken werd er voor het eerst ‘druk’ uitgeoefend, en direct klapte de boel. Welbeschouwd kun je de afgelopen maand als niets anders beschouwen dan een lesje realpolitiek voor GL-leider Jesse Klaver. Nu is of dat zin heeft voor leiders van die partij altijd een open vraag, maar kwaad kan het in dit geval niet. Het is alleen jammer dat daar de kabinetsformatie voor werd gebruikt. Ik vrees dat de achterliggende gedachte was dat GL mogelijk de plaatsvervanger van de PvdA op links kan worden. Dan heb je realiteitszin nodig in de top van die partij, en regeren is anticiperen. Politiek en cijfermatig is het mogelijk, maar God sta ons bij als het daadwerkelijk gebeuren zou.

Straks om 10:45 uur gaat de Kamer debatteren over wat nu te doen. Dat is een goede vraag, want de punten waarmee D66 deze formatiepoging in ging moeten nog eens goed tegen het licht gehouden worden – de overeenkomsten met GL over immigratie waren gevaarlijk groot.

Dit wijst op de noodzaak van een opnieuw een verkenner. Een, die de heikele punten en de mogelijkheden daarbinnen eens nauwkeuriger onder de loep gaat nemen. Oftewel: asielimmigratie, ‘inkomensnivellering’ en milieu. Uit alles wat naar buiten kwam over afgelopen weken moet je concluderen dat zowel VVD als CDA de noodzaak zien op deze punten zoveel mogelijk hun eigen ideeën door te drukken, maar dat ze dat eigenlijk niet willen in samenwerking met de PVV, bang als ze zijn dat die er met de beloning van door gaat. Bovendien zou een succesvol kabinet waarin de PVV daadwerkelijk vertegenwoordigd is een doorbraak betekenen in méér dan een opzicht. Als laatste moet je je afvragen of het wel zou mogen van de Brusselse EU. Dat is voor mainstream Haagse politici een belangrijkere overweging dan we vaak denken. Maar zo lang die gedachte prevaleert blijft men het als vaststaand gegeven zien dat D66 het komende kabinet in moet worden geloodst. In hoeverre het mogelijk zal blijken D66 enig realisme bij te brengen dat hen niet direct blootstelt aan electorale ellende door linkse propaganda is de taak die een verkenner in kaart zou moeten brengen. Dáár zal het komende weken om gaan. Het is om diezelfde reden dat een kabinet met de ChristenUnie nu niet zal worden onderzocht, omdat die partij niet zo heel ver van GL en D66 staat wat betreft de asielimmigratie. Geen eenvoudige klus.

Hoe moet het nu verder met de formatie? Morgen debatteert de Tweede Kamer over deze vraag: https://t.co/L4rTfe5wua pic.twitter.com/2xyyIpLXa7

— NOS (@NOS) May 16, 2017