Over nieuw ministers en Kamerleden horen we tijdens de laatste dagen van de kabinetsformatie voortdurend informatie via ‘lekken’. Die, die, en die niet. Maar er wordt nu een patroon zichtbaar dat afwijkt van eerdere formaties.

GeenStijl houdt het er op dat niemand in het kabinet wil, maar het patroon dat te zien valt impliceert juist dat niemand van de usual suspects in het kabinet màg.

CDA & VVD
Wat is het patroon? Dat VVD en CDA ervaren bestuurders inzetten, al is Ank Bijleveld overduidelijk gevraagd voor de rol van betrouwbaar stemvee. De VVD laat staatssecretarissen doorstromen, maar een equivalent van Jeanine Hennis die vorige keer min of meer als minister werd geparachuteerd valt niet te bespeuren. Maar zoals ik al eens opmerkte: ministers van Defensie zijn het sluitstuk van de invulling van een kabinet. Het laat het goede onderhandelen van de CU zien dat men ditmaal heeft weten te vermijden dat men dit ministerie kreeg toebedeeld. Vanuit de Kamer lijken (vrijwel) geen Kamerleden van VVD en CDA door te stromen naar het kabinet.

Hebben die huidige Kamerleden misschien de ambitie niet? Nou, dat is het probleem niet. Wie eenmaal minister is geweest staat daarna op de vaste lijst van vette baantjes die voor een ‘gewoon’ Kamerlid meestal buiten bereik blijven. Het verbreed de contacten en vult het contactenboekje beter dan wat ook. Voor het bevorderen van de eigen carrière is een ministerschap een droombaan. Zie bijvoorbeeld ook André Rouvoet, het levende bewijs dat ook als CU’er toegang tot het krentenbrood-circuit mogelijk is, mits je maar minister bent geweest. Kamerleden als Han ten Broeke (VVD) – en hij is de enige niet – smachten naar een plekje bij de bestuurlijke elite. Maar zal er voor Kamerleden meer in zitten dan een enkel staatssecretariaat, ergens? Het lijkt er vooralsnog niet op.

ChristenUnie
De ChristenUnie lijkt hetzelfde te doen als VVD en CDA, maar minder opzichtig. En ze heeft vanwege haar omvang van nature minder in de aanbieding. Dat Carola Schouten naar het kabinet doorschuift werd al lang verwacht, maar eigenlijk ging ik er van uit dat men Arie Slob zou willen inzetten als tweede minister. De berichten  lijken echter te wijzen op de best geplaatste bestuurder die de CU te bieden heeft. Burgemeester van Deventer is voor de CU een dusdanig belangrijke positie dat je die niet zomaar opgeeft voor drie weken plucheplakken.

D66
Het verschil in vertrouwen wordt pas opvallend als we kijken naar de D66’ers die de Trèveszaal lijken te zullen bevolken: twee Kamerleden en een grootstedelijk wethouder. Dat is weinig indrukwekkend, ook al staat Koolmees hoog aangeschreven. Heeft D66 geen betere of aansprekender bestuurders? Of heeft men juist binnen de partij van de drammerige carrièreklimmers plotseling koudwatervrees over de overlevingskansen van Rutte3?

Als er binnen bestuurlijk D66 inderdaad koudwatervrees heerst een mooi baantje op te geven voor een onzeker bestaan als minister in Rutte3 laat dat zien hoe die partij er in gaat stappen: als in een noodzakelijkheid. En noodzakelijkheden geef je op als ze hun rol hebben vervuld. Ook uit oogpunt van de politieke plaatsbepaling en de onrust tijdens de formatie was al te voorspellen dat D66 binnen Rutte3 de zwakste schakel zou worden.  Dat de meer ervaren bestuurders van die partij er net zo over lijken te denken zegt iets over de verwachtingen die daar heersen. Dat is een heel interessant gegeven.