Nu de kabinetsformatie alsmaar voort boemelt zonder zo op het gezicht te stoppen bij de verplichte stationnetjes voor de inzittenden, lijkt de vraag gerechtvaardigd wie er nu voor het lapje worden gehouden?

Een paar weken geleden trok de gehele kabinetsformatie zich een weekend terug op de spreekwoordelijke heide. Er werden geen resultaten bekend gemaakt, zelfs niet of er succes was geboekt. Maar de formatie gaat nog steeds door alsof er geen verdere hinderpalen van groot belang meer zijn en men slechts nog een reeks aan technische kwesties moet oplossen. Dat is uitermate vreemd.

Onderhandelingstechnisch is het vaak wijsheid tussen confrontaties rustperiodes in te bouwen om de emoties wat te laten betijen en via constructie overleg geschonden vertrouwen weer te herstellen. Informateur Zalm lijkt daar een meester in, gezien de stotterende wijze waarop de onderhandelingen worden gevoerd. De levensbeschouwelijke vragen lijken mij nog steeds de grootste hinderpaal voor dit kabinet VVD-CDA-D66-CU, maar men heeft zich afgelopen week weer met overgave gestort op de economische noodtoestand die het klappen van het overleg tussen de sociale partners zou hebben veroorzaakt.

We hoorden vandaag weer dat er zelfs maar liefst zestien ministers komen, drie meer dan er nu zijn – dat de CU er twee krijgt volgt een oude logica, en de andere partijen die beduidend groter zijn willen dan ook beduidend meer ministers hebben. Zes-vier-vier-twee is geen onbegrijpelijke opstelling, en dat de CU relatief veel ministers krijgt zal wel worden verdisconteerd in staatssecretarissen en zwaarte van portefeuille. Dat er weer een ministerie Immigratie en Integratie komt, alsmede een plek voor iemand die de klimaatpropaganda moet coördineren behoort allemaal tot de bekende waan van de dag.

Maar over de levensbeschouwelijke vragen wordt met geen woord meer gerept. Als men al zo ver is dat men aan het verdelen van die ministersposten toe is, dan suggereert dat een levensbeschouwelijk compromis tussen D66 en ChristenUnie. Dat zal geen kwestie van leven en laten leven zijn geworden, dus rijst de vraag: waarom die stilte?

Daarvoor zijn twee mogelijkheden:

1. Zalm heeft besloten het eerst over zovéél dingen eens te worden dat verantwoordelijke bestuurspartijen de formatie niet meer willen laten klappen op de levensbeschouwelijke vragen. Daarmee zou hij speciaal naar D66 kijken, want voor de CU is dit mede een basis onder haar bestaan.
2. Er is op de hei wel degelijk een compromis gesloten, maar dat is zó geheim dat zelfs het bekend worden van het bestaan er van direct een grote rel zou veroorzaken in één of meerdere achterbannen. Als dat waar is kan het nog leuk worden.

Beide opties zijn redelijke veronderstellingen, ook omdat alternatieven niet eenvoudig denkbaar zijn. Opnieuw legt dit dan de sleutel van de onderhandelingen bij D66, dat zou moeten besluiten of het voldoende wordt gecompenseerd voor het accepteren van onwrikbare standpunten van de CU voor de komende kabinetsperiode. Gezien de onwilligheid van Pechtold tegenover de ChristenUnie en zijn eerdere dedain zal het niet eenvoudig zijn dat noodzakelijke ja-woord daadwerkelijk uit Pechtolds mond los te krijgen. Het door Pechtold zo gewenste burgemeesterschap van Amsterdam zou wel eens het sluitstuk van deze vertoning kunnen worden. Waarmee zou worden bewezen dat hij te koop is, en dat wil je van je leider ook weer niet graag horen als politieke partij.

---

Kijk voor meer achtergronden ook eens in ons dossier, met circa zeventig stukken over de Kabinetsformatie 2017.