De kabinetsformatie loopt ten einde. Zalm heeft het gefikst, D66 is voor de CU door de pomp gegaan en het heeft veel te lang geduurd.

Afgelopen dagen waren de berichten uit de kabinetsformatie zeer positief, en het nieuwe kabinet lijkt er inderdaad te komen. Er was dus toch een geheim compromis. Meest kenmerkend van deze formatie lijkt nog wel dat men bij D66 zwijgen kan als het noodzakelijk is. Net als dat de MSM daar lichtvoetig omheen wist te draaien.

De levensbeschouwelijke vragen van D66 blijken uiteindelijk een waardig levenseinde te hebben gevonden in het onderhandelingsproces, en lijken zolang dit kabinet zitten zal niet opnieuw levensvatbaar te kunnen worden. Mogelijk dat men de wet die D66 zocht alsnog als initiatiefwet in de Kamer zal indienen. Curieus genoeg lijkt deze wet alleen maar tijdens koehandel te hebben kunnen worden doorgedrukt – iets waarvan men traditioneel vooral ‘conservatieven’ placht te beschuldigen als onderdeel van hun ‘vertragingstactieken’ op weg naar het onvermijdelijke.

Dat het – met dit probleem uit de weg – nog zo lang heeft geduurd eer men het eens werd roept een paar vragen op. Waaronder: waarom heeft de MSM niet breed uitgemeten dat D66 feitelijk zwaar dor de pomp is gegaan voor de CU? Het wordt nu een beetje weggemoffeld, maar qua politieke successen zou dit wel eens het finest hour van de ChristenUnie kunnen blijken. Achteraf lijkt men het in dat hutje op de hei wel degelijk eens te zijn geworden het oneens te blijven. Knap gedaan, Segers. De tweede vraag blijft waarom het – ondanks een gesloten compromis er verder over te zwijgen – nog zo ontzaglijk lang moest duren eer men het eens werd over de rest van de agenda? Vooraf ging men er van uit dat er behalve de levensbeschouwelijke vragen niet veel grote hinderpalen waren? Het lijkt er op dat de door de ChristenUnie gewenste uitbreiding van het kinderpardon er het slachtoffer van is geworden. Dat is heel goed nieuws, al zal het gekrijt in de Kamer bij bijvoorbeeld GL er niet minder om zijn. Een derde vraag is: hoe lang is dat regeerakkoord uiteindelijk geworden?

Ondanks alles wijst het eerste overzicht van de afspraken voor nieuw beleid die zijn gemaakt toch op een behoorlijke koerswijziging, en dat is altijd interessant. Al vermoed ik dat er in de Kamer komende jaren stevig zal worden gebakkeleid over de inkomenseffecten die de verhoging van het lage BTW-tarief krijgen zal. Ook de invoering van een soort van maatschappelijke dienstplicht zal nog heel wat voeten in aarde krijgen. Er zitten hierin zeker veel ambitieuze plannen, waarvan de verwerkelijking veel politieke strijd zal vereisen.

Nu het laatste kroonjuweel van D66 terug in het doosje moet, kun je wel zeggen dat vanaf een afstandje gezien de partij er bij deze formatie redelijk bekaaid is afgekomen – dat zal dan moeten worden gecompenseerd met de posten die men in het kabinet bezetten mag. Èn elders in het land, want ik verwacht nog steeds dat Pechtold binnen zeer afzienbare tijd een Bolkesteintje gaat doen, en fluks burgemeester van Amsterdam wordt. Pech voor Femke Halsema, een mazzeltje voor Amsterdam, want de alternatieven als burgemeester waren allemaal slechter.

Met het presenteren van de het onderhandelingscompromis waarschijnlijk aanstaande dinsdag wordt het tijd voor de regeringsverklaring. Dan is Zalms rol uitgespeeld, en mag Rutte als formateur de namen van de poppetjes invullen. Ik voel me niet geroepen daar al voorspellingen over te gaan doen, al had ik vooraf sterk het gevoel dat Zalm een goede keus als minister van Financiën zou zijn. Maar in het verleden heb ik er met de poppetjes maar al te vaak finaal naast gezeten. Vandaar dat ik nooit premier geworden ben.

---

Zie ons zeer uitgebreide dossier over de kabinetsformatie en de kansen op een minderheidskabinet VVD-CDA.