Heeft het kabinet zijn langste tijd gehad? De afbrokkelende positie van de VVD biedt daarvoor kansen, en je ziet dat die worden aangesproken.

De kwestie van het Iraakse bombardement staat vandaag op de Kameragenda, en dat wordt een chefsache. De uitleg van de premier wordt – terecht – niet geloofd, en al even duidelijk is dat men die niet geloven wil.

Hoe weinig reden er is de premier te geloven lijkt daaraan zelfs ondergeschikt te zijn, al zag ik van Klaver de opmerking dat “Hij probeert dat net iets te vaak“. Ja. Er is reden te veronderstellen dat het wel wat eerlijker zou kunnen, vanuit het Torentje? Onthutsend is overigens wel precies het woord, maar dan een dat een politicus van een jaar of veertig, vijftig geleden in dit verband meer had gepast.

De hoeveelheid leugens die de Kamer de afgelopen tien jaar van de premier heeft geslikt is zo ontstellend groot dat Rutte lijkt te zijn gaan denken dat het bij zijn taakomschrijving hoort – zonder de grote rode letters “Alleen in geval van groot staatsbelang” te willen lezen. Zijn stevig gegroeide neus zal hem daarbij in de weg hebben gezeten?

Wat dat betreft was het understatement van Wilders raker, omdat het de schuld legt waar die hoort: bij de coalitie als geheel die al dit gelieg als maar accepteert. Het wordt vanmiddag ongetwijfeld een scherp debat waarbij uiteindelijk de coalitie zich verdedigend zal opstellen rond de leugenpremier – men heeft teveel te verliezen om zich te vermeien met zulke theoretische zaken als moraal, eerlijkheid of de verloedering van het staatsrecht.

Een ander soort verloedering – het eeuwige wachtgeld-gezeur – lijkt in de huidige omstandigheden politiek een groter probleem te kunnen worden, hoezeer het ook voor alle partijen geldt. Isabelle Diks, ex-GroenLInks wethouder te Leeuwarden, vond het naar eigen zeggen onmogelijk haar uitgavenpatroon terug te schroeven, maar capituleerde na druk van de eigen fractie desalniettemin fluks – waar de kuddegeest al niet goed voor is. Ze had gemeld:

…kon ze zich naar eigen zeggen niet voorbereiden op een lager inkomen..

En schrok daarvan later na interne kritiek terug. Geen attitude die deugt, aangezien het voorsorteert op het eeuwige recht op een eenmaal bereikt salarisniveau. Dan kun je niet veel kritiek meer hebben op ‘gouden handdrukken’, als die weer langskomen (hetgeen ze altijd doen want dat is niets anders dan een compensatie ineens van hetzelfde principe).

Grootste doelwit in dit verband was gisteren Klaas Dijkhoff, die zelf niet inziet wat het probleem is aangezien hij er nooit een geheim van heeft gemaakt te krijgen wat hij krijg en waarom. Hij houdt zich aan bestaande regels, klinkt het deugdzaam.

Hoe waar dat ook is – en we moeten niet vergeten dat dit weer een typische Nederlandse discussie over centen is terwijl het over miljoenen elders zou moeten gaan – de stapeling die Dijkhoff de zijne mag noemen is zowel excessief als mager te verantwoorden. Dat hij dan maar iets zegt als:

“Ik heb ervoor gewerkt. Het is hard werk, verantwoordelijk werk, dat niet per se altijd goed is voor je imago of je baankansen hierna. En de wet bepaalt wat daarvoor de vergoeding is, zoals bij anderen de arbeidsovereenkomst doet. Daar houd ik me aan.”

Is evident hypocriet, en een signaal dat de man over zijn top heen is. Als opvolger van Rutte mist hij eenvoudig de potentie, en dat kon wel eens acuter zijn dan men bij de VVD overwegen of in het kabinet wil. Want de peilingen laten zien dat de huidige problematiek de VVD direct wordt aangerekend – door bijna iedereen.

Nu kun je het nooit iedereen naar de zin maken (en mij al helemaal niet), maar toch is dat verwijt van ‘iedereen’ volkomen terecht. Het is het gevolg van dat eeuwige gedraai en oliemannetje-spelen waarin de leugenpremier excelleert. Ook dit is iets waarvan een waarlijk goede leider beseft dat het eerder een noodgreep is dan een doel op zich zou moeten zijn, maar dat besef lijkt Rutte te ontbreken. Doordat het kabinet alle greep op bepaalde ontwikkelingen verloren heeft, is het schip van staat stuurloos geworden, en zwalkt maar wat rond. Dat mensen daarover boos zijn is volledig terecht, en zal Rutte en zijn partij bij komende verkiezingen parten gaan spelen.

Rutte en zijn kabinet gaan het moeilijk krijgen, en niet alleen vanmiddag.