Jordan B Peterson is extreem. Extreem zorgvuldig en genuanceerd in zijn uitspraken. En toch is deze Canadese psycholoog in een fabelachtig tempo wereldberoemd en succesvol aan het worden. Timon Diaz van GeenStijl noemt hem zelfs een one-man-army.

Eerst een paar opmerkingen over dat tempo en over een weinig genoemd, maar uitzonderlijk aspect van wat hij nu al bereikt heeft. Dan wat meer over de inhoud van zijn verhaal en de betekenis van zijn succes. Ik sluit af met een absurde overeenkomst tussen hem, Donald Trump en Annabel Nanninga.

Dus u zegt
Petersons bekendheid kreeg een eerste grote impuls doordat hij een streep in het zand trok. De universiteit waar hij werkt, wilde hem opleggen dat hij niet langer de woorden ‘hij’ of ‘zij’ zou gebruiken, voordat hij zeker wist dat de persoon die daarmee werd aangeduid, dat geen ongepast woord vond. Hij weigerde: kalm maar resoluut.

Heel recent kreeg zijn bekendheid opnieuw een impuls. Een nog grotere. Dit keer dankzij mevrouw Cathy Newman van het Britse Channel 4. Goed een week na het bizarre twistgesprek tussen hen – een interview kon je het niet noemen – zijn niet alleen de videos ervan letterlijk wereldwijd miljoenen keren bekeken. Er is ook een groot aantal videos die het catastrofale verloop van dat gesprek als onderwerp hebben. En die videos zijn óók weer tienduizenden of honderdduizenden keren bekeken. Het is een ware tsunami van hoop en beschaving!

Keer op keer reageerde Newman op een antwoord van Peterson met een verdraaiing van zijn woorden, voorafgegaan door: “So you are saying…“, waarna de professor kalm uitlegde dat dat niet was, hetgeen hij gezegd had. Doordat Newman ook geen variaties gebruikte op dat “So you are saying…“, vestigde ze zelf extra aandacht op haar verdraaiingen van Petersons woorden. En dat is – om het eufemistisch uit te drukken – nogal opgevallen.

Bijvoorbeeld bij deze jonge vrouw die zichzelf GoldenMeanFeminist noemt. GoldenMeanFeminist – ze is net in de twintig! – legt uit dat ze een paar jaar geleden gedrag vertoonde dat leek op dat van Newman en zegt: “Ik begrijp dat mensen geërgerd werden door hoe ik me toen gedroeg. (…) Maar ik ben niet oud. (…) Newman gedraagt zich niet als een journalist“.

Ook een mevrouw met een YouTube kanaal genaamd A Quality Existence geeft aan dat ze ooit ongeveer hetzelfde dacht als Newman; Nu wijdt ze een video aan de vraag How JBP Fans Should Show Support? Die video is 100 keer zo vaak bekeken als de rest van haar videos.

Oppervlakkig?
Hier nog een kalme jonge vrouw aan het woord over Peterson. De link gaat naar het moment dat ze aangeeft dat ze al meer dan een jaar naar allerlei video-toespraken en colleges kijkt die hij op YouTube gezet heeft. En daarmee kom ik bij dat ‘uitzonderlijke aspect’ van wat hij al bereikt heeft. En dan doel ik niet op de eerste plaats op zijn kennelijk zeer grote overtuigingskracht, maar op die enorme hoeveelheid materiaal die hij online heeft gezet. Videos van meer dan een uur lang, soms meer dan twee uur.

Het interview dat Timon Diaz van Geenstijl met hem had duurt ook meer dan twee uur [1]. Het is dezelfde Diaz die ik ruim een jaar geleden op de korrel nam vanwege het gebruiken van puberale taal om zijn misplaatste lofzang op de PvdA-salafist Aboutaleb wat te verhullen! Wat een contrast. Diaz had dit interview uitstekend voorbereid. Er zit ook geen snippertje arrogant atheïsme in het gesprek. Social media oppervlakkig? Peterson heeft een fenomenale bijdrage geleverd aan het onderuit halen van dat verhaal.

Marxisme, nihilisme, cultuurmarxisme
Nog een anekdote die hierbij aansluit. Ik twitter dat deze ruim drie kwartier durende monoloog het beste was, dat ik tot nu toe zag van Peterson en ik krijg als reactie: “Die heb ik gezien, ik ga hem nu opnieuw bekijken“. Hoezo vluchtigheid?

Dat laatste linkje voert direct naar het moment in de monoloog dat Peterson het gaat hebben over (neo-) marxisten en postmodernisten. Dankzij het stuk dat dan volgt, heb ik voor mezelf wat beter op een rijtje gekregen hoe dat nu toch zit met dat ongrijpbare begrip ‘cultuurmarxisme’. Het draait om die haakjes om ‘neo’.

Wat is er eigenlijk ‘neo-‘ of ‘cultureel-‘ aan dat post-modernistische marxisme? Het nihilisme van het reëel-bestaande marxisme – de leninistische dictatuur dus, de Dictatuur Van De Ondemocratische Partij, de absolute dictatuur van één man – werd gemaskeerd door het deels samen opgaan met een strijd voor verheffing van boeren en (vooral) arbeiders. In vergelijking met het ‘oorspronkelijke’ marxisme is de schijnwerper op het nihilisme vandaag de dag heel wat minder genadig.

Nu de arbeiders (laat staan de boeren!), mede vanwege die geslaagde verheffing, niet meer vatbaar zijn voor de ideologie van ‘rijkdom-is-diefstal’ en ‘eerst-komt-de-strijd-om-een-dictatuur-in-te-stellen-waarna-op-magische-wijze-de-dan-alomtegenwoordige-staat-zal-gaan-afsterven-omdat-iedereen-gelukkig-is’, worden de useful idots nu gerekruteerd uit elke groep die zich tot ‘slachtoffer’ zou kunnen laten bombarderen.

Nou ja, niet elke groep slachtoffers natuurlijk, alleen die met een kleine of wat grotere dosis gedraai kunnen worden voorgesteld als slachtoffers van de te vernietigen westerse beschaving.

Ambities, tobben, lijden en empathie
Peterson richt een aantal van zijn pijlen rechtstreeks op Derrida [2], de Joker, de leider, van de post-modernisten. De afbraak staat centraal. Juist ook van de taal. Zelfs logica en coherentie worden verworpen [3].

Peterson legt er grote nadruk op dat deze clowns niet dom zijn. Ze weten precies wat ze doen. Ik zou ze de overambitieuzen willen noemen. Overambitieus in hun nihilisme. Ze bedoelen precies wat ze zeggen wanneer ze dit verkondigen over patriarchaat of kapitalisme of wat al niet:

Deze clowns streven er met verontrustend veel succes naar om de ambitielozen, de mensen die zich wentelen in slachtofferschap, voor hun nihilistische karretje te spannen.

Aan het einde van diezelfde monoloog gaat Peterson in op het succes van dat streven.
Het grote probleem is: ja, er bestáát lijden en onderdrukking. En we gaan sowieso allemaal dood. In een moeite gaat hij door naar mythologie en religie: daarin is dat lijden onderkend. Daar is empathie en een aanzet om er wat aan te doen: ‘get yourself together‘.

Het simpelste en belangrijkste deel van zijn verhaal begint op 49:49. Het gaat over het wonder dat je ’s morgens je huis uitstapt en tot je verbazing constateert dat er geen rellen zijn en de hele stad niet in de fik staat. En later die dag sta je in een collegezaal en niet alleen de verwarming doet het, maar het licht ook. Zelfs de geluidsinstallatie! Dat komt omdat mensen daaraan werken. Terwijl veel van die mensen zelfs nauwelijks of helemaal geen plezier hebben in hun werk. Zo veel wonderen. Er is zoveel bereikt.

Peterson, Trump en Nanninga
Vanuit zijn rol als coach helpt Peterson individuele vrouwen aan een verdrievoudiging van hun inkomen, zo kwam ‘terloops’ in het twistgesprek met Newman aan de orde. Maar volgens Newman verdedigt hij het in stand houden van een ‘salaris-kloof’. Tussen gemiddelden …

Toen Trump nog in het kamp van de Democraten leek te zitten, werd breed erkend dat het personeelsbeleid van zijn bedrijven voorbeeldig was voor wat betreft kansen voor vrouwen en mensen uit minderheidsgroepen. Toen hij kandidaat was geworden voor de Republikeinen ‘bleek’ hij al die tijd een racist te zijn geweest en voorstander van glazen plafonds.

In tegenstelling tot allerlei bekende en onbekende BN-ers die daarover deugtoeterden, nam Annabel Nanninga wel een asielzoeker in huis die bedreigd was in een AZC omdat hij homo was. In Amsterdam demonstreren partijen als DENK, PvdA en Internationale Socialisten straks tegen haar racisme. Op twitter lees ik ‘uitleg’ daarvan: was die homo wel moslim? De bijna vanzelfsprekende afwijzing van logica, coherentie en empathie.

---

1. Inmiddels bijna 200.000 keer bekeken.
2. In tegenstelling tot zijn kameraden Althusser en Foucault is van Derrida niet bekend of hij nog iemand uit zijn omgeving heeft vermoord of opzettelijk in levensgevaar heeft gebracht.
   Wel staan ze gedrieën op deze handtekeningenlijst van mensen die seks met kinderen wilden legaliseren.
3. Het zou me verbazen wanneer in het wetenschappelijke werk van mevrouw Wekker geen verwijzingen naar Derrida staan.

Cathy Newman naar aanleiding van de Charly Hebdo-slachting in Parijs: