Na een maandje waarin de Italiaanse formatie niet van de grond kwam, en ook de verkiezing van een nieuwe president vastliep in een loopgravenoorlog, heeft de leider van Italiaans centrumlinks er gisteravond de brui aan gegeven. Hij stapt op nadat er een nieuwe president gekozen is. Dat betekent vrijwel zeker nieuwe verkiezingen – voor de EU een horrorscenario dat werkelijkheid wordt.

Nadat Bersani tijdens de verkiezingen al opzichtig faalde een beslissende meerderheid te behalen, is hij tot nog toe evenmin in staat gebleken de verkiezing van een nieuwe president te helpen realiseren. Wat de afgelopen dagen wèl kristalhelder werd, was waarom hij tot op heden categorisch weigerde een coalitie met de centrumrechtse club van Berlusconi te overwegen. Zelfs zijn deal met Bunga Bunga om een gematigd linkse president op het schild te hijsen, werd door een deel van zijn eigen achterban niet gepikt.

De revolte die de afgelopen dagen zichtbaar werd tijdens de eerste vier stemrondes voor een nieuwe president, waarbij kandidaat Maroni opzichtig faalde – maakten zijn aftreden als partijleider vrijwel onvermijdelijk. Maar aangezien Bersani toch in ieder geval theoretisch de verkiezingen gewonnen had, kan zijn vertrek weinig anders betekenen dan nieuwe verkiezingen. Waarbij eerst nog twee belangrijke vragen dienen te worden opgelost: wie wordt de nieuwe president, en verandert men het kiessysteem nog vóór de volgende verkiezingen.

De nieuwe president wordt al een groot probleem. Gisteravond trok ook de als vervanger van Maroni opgevoerde ex-premier Prodi zich terug, omdat hij onvoldoende steun kreeg. Wie de volgende president zou kunnen worden is op dit moment volstrekt onduidelijk, ook voor de Italiaanse leiders. De termijn van president Napolitano loopt binnen enkele dagen af, en de 87-jarige lijkt het behoorlijk zat te zijn.

Zelfs al ziet men kans het eens te worden over een nieuwe president, dan zijn nieuwe verkiezingen niet bepaald een oplossing waarnaar verlangend wordt uitgezien. In de peilingen gaat Berlusconi op dit moment aan de leiding, en naar verwachting zou hij nieuwe verkiezingen winnen. Om vervolgens in dezelfde fuik terecht te komen waarin Bersani nu zit. Om die reden is ook Il cavaliere niet erg happig op nieuwe verkiezingen, en leek hij zelfs bereid een coalitie met het nu uiteenvallende linkse blok te sluiten.

Natuurlijk wordt het anders als het kiessysteemn zodanig wordt gewijzigd, dat de winnaar via de toewijzing van extra parlementariërs aan een automatische meerderheid (het Griekse systeem) wordt geholpen. Maar er zit een addertje onder het gras. De 5-sterren-beweging van Beppe Grillo is bepaald niet kansloos om de grootste te worden. Zeker niet, nu het linkse blok zo opzichtig aan het desintegreren is. Het maakt de kans, dat veel linkse kiezers liever overlopen naar Grillo dan Berlusconi opnieuw aan de macht te laten komen, levensgroot. En dat is iets waarop niemand binnen het Italiaanse establishment zit te wachten.

Of en wanneer er nieuwe verkiezingen komen zal dus op zich al moeten afhangen van een onderhandelingssteekspel tussen links en rechts. Koehandel, die vooral Grillo in de kaart spelen zal.

Grillo is niet alleen de boeman van het Italiaanse establishment, maar wellicht nog meer van de Brusselse Eurocraten. Van een terugkeer van een wraakzuchtige Silvio Berlusconi slaapt men in Brussel al slecht, maar als Grillo aan de macht komt zijn de rapen echt gaar. Grillo heeft tot nog toe laten zien zich in het geheel niets gelegen te zullen laten liggen aan de wensen van de EU. Wat hij zegt over de euro en de aanpak die Brussel wenst te zien in de lidstaten, kan alleen maar leiden tot een uittrede van Italië uit de Eurozone. Waarna het EU-kaartenhuis met een donderende klap ineen zal zijgen.

In Italië is de laatste maanden de economische druk ook voor de gewone man voelbaar geworden. Dagelijks gaan 1000 bedrijven dicht of failliet, de werkloosheid loopt op, de banken verschrompelen zienderogen (er is een langzame bankrun gaande) en de EU wordt met steeds meer wantrouwen bekeken. Net zoals trouwens elders in de Eurozone. Allemaal heel bedreigend voor de gemoedsrust in de Brusselse burelen.

Het is ironisch, dat als men Berlusconi vorig jaar rustig had laten zitten, er weliswaar allerlei problemen waren geweest, maar die waren in het niet gevallen bij wat nu te gebeuren staat. Tenzij men de komende weken alsnog de politieke crisis, en de daarmee samenhangende weerzin van links tegen rechts weet op te lossen natuurlijk. Maar dat lijkt na gisteravond minder kansrijk dan ooit.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.