Dit is een beknopt en niet uitputtend memo over wetenschap versus activisme en de vraag wanneer wetenschap overgaat in activisme. Dit alles in het licht van islamisme en Islamhervorming. Mooi onderwerp voor een middag of avondsessie dunkt me, ware het niet dat dit zo gevoelig ligt.

Islamhervorming
Dit issue zette me aan het denken naar aanleiding van prof Paul Cliteur’s commentaar op mijn boek Links Verdriet, pagina 106. Ik plaats Cliteur naast Ayaan Hirsi Ali als islamhervormer. Cliteur verwijt mij dat ik dat deed zonder verwijzing naar zijn werk waardoor onderbouwing ontbreekt. Dat is niet correct, want ik begon dat stuk met te verwijzen naar zijn artikel ‘Geert Wilders, Europa and the threat of islam’ uit ‘The freethinker, 4.5.24. Ik heb veel gelezen van Cliteur over islam, te veel om hier op te noemen. Mijn impressie is dat Cliteur de islam met een wetenschappelijke bril beziet en hoopt dat hervorming geleidelijk zal plaatsvinden. Bassam Tibi is een in Duitsland woonachtige moslim die er ook zo overdenkt en Tibi en Cliteur zijn in zekere zin bevriend. Met Ayaan is Cliteur overigens niet in slecht gezelschap meen ik. Tibi is naar mij mening een vriendelijke wensdenker. Zijn Cliteur en Ali dat ook? Ik zie geen enkele hervorming aan de horizon, eerder het tegendeel. Bevreemdend vind ik de positie van Thierry Baudet, FvD, op dit punt. Hij toont zich positief over de islam. Cliteur is van dezelfde partij. Blijkbaar botsen die meningen niet. Met Geert Wilders botst dit frontaal. Geen wonder dat Wilders niet enthousiast is over Baudet.

Islamisme
Cliteur laat weten dat hij een onderscheid maakt tussen islam en islamisme, de moslimterreur. Islamisme is een ideologie waarbij moslims de islam niet beperken tot geloofsovertuigingen en rituelen, maar er ook  een activistische en politieke invulling aan geven. Is dat onderscheid zinvol? In de Koran staat dat Joden slecht zijn en van de aardbodem moeten verdwijnen. Islamisten, waaronder Hamas, geven gevolg aan die oproep. Maar die oproep geldt in feite voor alle gelovigen. De Koran maakt geen onderscheid dus waarom doen wij dat dan wel? Nog eens: is dat onderscheid zinvol en is het zelfs niet ongewenst? Lijkt het er op te wijzen dat als we eenmaal islamisme in de greep hebben, het verder wel goed komt met de islam in onze contreien? Is dat terrorisme dan verdwenen? Het mag betwijfeld worden. Doet het denken aan ‘het is een verwarde man’ in plaats van te benoemen dat iemand een (religieuze) terrorist is? Anderzijds is het zo dat moslims zeker niet per definitie verkeerd zijn, wellicht ten overvloede dit gezegd hebbende, terwijl ‘wij’ ondervinden dat de terreur van moslims – op volstrekt onschuldige mensen – dit wel is. Je mag ze derhalve niet over één kam scheren. Maar vermeende islamisten zijn onherkenbaar dus alweer waarom ze dan afscheiden als een afzonderlijke groep, terwijl ze veelal niet tot een groep behoren!? Deze kwestie is lastig en complex, de reden waarom ‘wij’ er zoveel moeite mee hebben dit een goede plek te geven en er zelfs niet over willen discussiëren.

Activisme
Cliteur en ik zitten in een andere ‘trade’. Ik ben journalist, opiniemaker en auteur van semi-wetenschappelijke  boeken. Emeritus hoogleraar Cliteur is een (uitmuntende) wetenschapper, auteur, en gewend om dissertaties te beoordelen met verwijzingen. Ik verwijt mijzelf dat ik van Cliteur een opinie verwacht. Hij verwacht van mij mogelijk meer wetenschap. Twee keer niet goed. Telkens hoop ik van Cliteur een duidelijke stellingname te vernemen wat hij van de islam vindt. Die komt er niet. Dat moet ik echter niet verwachten want de vraag is dan in hoeverre  hij zich dan op het gladde pad van activisme begeeft. De kwestie is: in hoeverre mag/moet een wetenschapper een mening hebben over het sociale vraagstuk waar hij zich mee bezighoudt? Het antwoord is dunkt me: ja dat mag de wetenschapper hebben, mits degelijk onderbouwd met verwijzingen. De wetenschapper is echter niet verplicht een opinie te geven en kan volstaan met toetsbare zaken naar voren te brengen volgens de wetenschappelijke methode. Het zal dan min of meer automatisch leiden naar een conclusie die tevens als een visie kan worden begrepen. Maar dan nog zien we dat wetenschappers beschuldigd worden van  ‘cherrypicking charlatan’ van feiten (vide Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van CBS c.s. over Migratiemagneet van dr Jan vd Beek).

Inhoudelijke kritiek moet kunnen, hoe onprettig dit soms ook is. Mits onderbouwd. Omgekeerd moet een journalist/opiniemaker niet willekeurig zaken roepen zonder te onderbouwen. In Links Verdriet plaats ik verwijzingen, maar het is geen wetenschap.

Nek uitsteken
Ik meen dat islam onze maatschappelijke waarden extreem raakt. Het past binnen de sociale wetenschappen en houd mij al jaren bezig. Sociale wetenschappen zijn studies waar het regent van opinies, anders dan in de exacte wetenschappen. Ik betreur het dat denkers die veel van de islam afweten soms nalaten te verhalen wat de wantoestanden zijn die deze religie/ideologie helaas kunnen kenmerken. Het wordt genegeerd en soms goedgepraat: alle culturen zijn gelijk. Mijn grote bewondering gaat uit naar degenen die dat wel durven met gevaar voor eigen welzijn en leven. Ik denk hierbij onder andere aan Geert Wilders (al 20 jaar bedreigd door moslims), Theo van Gogh, Lale Gül en wijlen prof Hans Jansen in Nederland. Dat zijn de activisten die er moeten zijn en laten we hopen dat ze hun kritiek voortaan veilig kunnen plaatsen. Garantie tot de deur…

Frits Bosch is macro-econoom en socioloog, auteur van “In Holland staat een huis, onbehagen bij de elite” en “Schaft ook Holland zich af?”, “Wereld op een keerpunt”, “Feminisme op de werkvloer” en  Links Verdriet.

Meer van Frits Bosch op VoL vindt u hier.