Dat mailde Margreet Vermeulen van de Volkskrant mij, en misschien bedoelde ze de voorpagina op de dag dat ze schreef. Twintig acteurs, tien mannen en tien vrouwen van 22 of 23 jaar brachten elk 23 bezoeken aan uitzendbureaus en werden daar gescreend op geschiktheid voor zes verschillende functies waarvan de Volkskrant er drie vermeldde: die van schoonmaker, callcenterwerker en assistent bedrijfsleider. De acteurs spraken alle twintig perfect Nederlands, hadden hetzelfde CV en waren geïnstrueerd om op dezelfde manier te lopen en antwoorden te geven op de hun gestelde vragen, aan de hand van een te voren uitgereikt script. Wie meent dat hierdoor alle sollicitanten dezelfde indruk zouden moeten maken op hun gesprekspartners, tenzij die zouden discrimineren, is een amateur.
Van vier van de twintig sollicitanten werd een foto gepubliceerd. De Antilliaanse jongen die ze lieten zien had ik waarschijnlijk meteen aangenomen. Hij ziet er vriendelijk en slim uit. Hetzelfde geldt voor het Marokkaanse meisje. De Surinamer had ik waarschijnlijk niet genomen en de Turk weet ik niet. Hangt af van de persoonlijke indruk tijdens het gesprek. Zou ik specifiek iemand hebben moeten selecteren voor het werken op een call centre dan zou ik ze waarschijnlijk allemaal aannemen als ze allemaal hetzelfde voortreffelijk Nederlands spraken, want dat is zeldzaam.
Als mannen op dezelfde manier lopen als vrouwen is dat in het algemeen geen aanbeveling en dat zou alleen als het lagere percentage aangenomen mannen kunnen verklaren. Maar de niet genoemde banen zullen waarschijnlijk wel kantoorwerk geweest zijn waar vrouwen in het algemeen beter voor geschikt worden geacht dan mannen. Een verwachtingspatroon in die richting zou ik niet als discriminatie aanmerken, ook niet als het CV dat ze meebrengen hetzelfde is.
Van de vier Antilliaanse sollicitanten kreeg 17 procent een baan aangeboden, waarbij rekening werd gehouden met zes mogelijk functies. Als die drie andere Antillianen alleen al op hun uiterlijk ongeschikt waren bevonden of zich agressief hadden gedragen tijdens het sollicitatiegesprek om aan een verwachtingspatroon te voldoen, dat komt die 17% aardig overeen met die ene aardige jongeman die ik alleen niet zou willen hebben bijvoorbeeld voor die baan als schoonmaker. Ik zou hem desgevraagd ook goed beoordelen, maar dat zegt niets, dat moet nu juist uit de praktijk blijken. Mijn beoordeling is vooral van belang bij het afwijzen. Tien mannen en tien vrouwen die alle tien voortreffelijk Nederlands spreken en waarvan de helft autochtoon Nederlands is, terwijl ze alle twintig als toneelspelers zijn geïnstrueerd is geen aselecte steekproef. Wie meent van wel moet zijn opleiding als onderzoeker nog maar eens overdoen.
Wanneer men meent dat iemand die een sollicitatiegesprek afneemt alleen op het CV hoort af te gaan of op de gedane mededelingen die moet vooral die baan zelf nooit nemen, hij zal er geen succes van maken.
Het SCP stelde vast aan de hand van dit onderzoek dat Marokkanen niet gediscrimineerd worden op de arbeidsmarkt, althans niet door de uitzendbureaus. Dat is mooi om te horen, maar ik heb moeite om zonder meer te geloven dat dit niets te maken zou hebben met de selectie van de vier onderzochte Marokkanen. Als ze er alle vier uitzagen als dat ene meisje, Nederlands gekleed en zonder hoofddoek, of als die Antilliaanse jongen, dan hoort dat niemand te verbazen.
Dit artikel over integratie verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp
Meer over integratie op Veren of Lood vindt u hier.
Of er al dan niet sprake is van discriminatie op de arbeidsmarkt is buitengewoon moeilijk te bepalen. Er spelen hierbij allerlei als zogenaamde vooroordelen verpakte vuistregels een rol. Die vuistregels zijn gebaseerd op praktijkervaring. Die praktijkervaring wordt natuurlijk gedeeld via allerlei netwerken. Eén vuistregel stelt dat er een grote kans is op uiteenlopende problemen met marokkaanse en antilliaanse werknemers, met name de jonge mannen onder hen. Je kunt werkgevers niet afkeuren op basis van zgn. discriminatoire vuistregels. Een slimme werkgever zal natuurlijk proberen verder te kijken dan zijn vuistregels lang zijn. Niet alle werkgevers zijn slim. Maar dan zijn ze nog niet dom.
Er zijn ook gevallen waarin wel gediscrimineerd wordt. Maar kun je het een ondernemer, die al 4 keer een Turk in dienst heeft gehad die kleding gejat heeft, kwalijk nemen dat hij het nu wel zat is? De idealist wil het blijven proberen, de realist vindt het risico te groot. Dan maar een “racist”, denkt de ondernemer dan.
@FlorisV
Yup. Ik heb een Surinaamse jongen van een jaar of 15 in dienst gehad als zondaghulp waarvan de vader bij een vakbond werkte, en ik was verbijsterd door de hoeveelheid negatieve cliché’s waaraan hij blijmoedig voldeed. Hij aarzelde nog of hij basketballer wilde worden of bejaardenhulp – ik hoop dat het basketbal geworden is. Ik moest er toen al niet aan denken hem ooit nog eens terug te moeten zien. Ik heb hem ontslagen toen hij de deur uitliep en over zijn schouder riep dat hij volgende week niet kwam omdat hij dan jarig was. Hij was heel aardig en hij deed zijn best ook. Maar genoeg werd het nooit.