Dat inflatie ontstaat als er teveel geld in omloop is, heeft een onontkenbare logica. Maar inflatie heeft ook korte-termijnvoordelen (schulden smelten weg), en het is juist dit wat de macht over valuta in handen van politici zo gevaarlijk maakt. Politici die verder kijken dan hun eerstvolgende verkiezingsstrijd zijn bijzonder zeldzaam. En zoals figuren als Barroso en Van Rompuy demonstreren, politici die zich daarover niet druk hoeven te maken zijn zo mogelijk nog gevaarlijker.

Het vervelende van inflatie is dat het een fenomeen is dat in onze maatschappij altijd aanwezig is, altijd geweest ook. Zodat enige inflatie niet direct reden tot zorgen geeft En een inflatie die op het punt staat uit te groeien tot een groot probleem, toont zich in eerste instantie als een klein golfje in een oceaan van geld en prijzen, op weg naar de vaste wal van alledag. Zoals een potentiële tsunami dat doet.

Inflatiecijfers
Inflatiecijfers worden door de overheid bijgehouden, maar de betrouwbaarheid is betwistbaar. Zo worden in Nederland bijvoorbeeld de stijgingen van lokale belastingen buiten de cijfers gehouden. Nu klopt het dat door het lokale karakter ervan dit niet preces per huishouden kan worden bepaald, maar er wordt ook geen gemiddelde in de cijfers meegenomen. Dus blijven we aangewezen op de jaarlijkse vergelijkingen in kranten die er wel met stevige koppen over berichten, zonder het echter aan het inflatiecijfer te (kunnen) koppelen.

Het gaat hier al gauw over een stevig percentage, als we dat bezien tegen het licht van de cijfers van de afgelopen tien jaar. Landelijke belastingen zitten wel in de koopkrachtplaatjes, maar worden niet als inflatie beschouwd, al komt een deel via de consumentenprijzen wel degelijk in de statistieken terecht. Zorgverzekeringen en energieheffingen: idem. En dan moet ik nog noemen dat het inflatiecijfer is gebaseerd op een gemiddeld pakket. En daar wordt mee gesjoemeld. Gisteren kwam dan ook het bericht dat de Duitse bejaarden er sinds het jaar 2000 ongeveer 20% in koopkracht op achteruit zijn gegaan. Hoe de stand van zaken in de rest van Europa is, kunt u er zelf bij verzinnen.

Er is nog een ander inflatoir effect, dat we niet zo snel zelf opmerken, omdat we (iig proberen) het op andere landen afwentelen. Er is al een paar jaar een devaluatierace gaande tussen de belangrijkste monetaire blokken, zoals Euro, Dollar, Pond en Yen. De opkomende economieën hobbelen daar elk op hun eigen manier achteraan. Het eindresultaat is dat de verhoudingen onderling zich niet zo heel erg wijzigen, maar een gevolg is dat een land als Zwitserland extreme maatregelen heeft moeten nemen om zichzelf niet geheel uit de valutamarkt te prijzen. Wie gezellig een avondje wil gaan stappen in Bern (?), kan maar beter vooraf een extra hypotheek afsluiten – het is onbetaalbaar. In feite is dat ook een vorm van voor ons verborgen inflatie.

Verbazingwekkend genoeg is een bij-effect van dat valutaire evenwicht dat de prijzen van grondstoffen, en dan met name olie, vrij constant zijn gebleven. Al vraag je je steeds meer af wat de Arabieren eigenlijk willen met al die dollars, die alleen hun waarde behouden zolang ze niet al te ruimhartig worden besteed. Hetzelfde geldt feitelijk voor de dollarreserves van China en Japan.

Binnen de Amerikaanse financiële wereld deed een paar weken terug het grapje de ronde: voor welk van beide landen de regering-Obama het meest bang was dat ze haar dollarreserves op de markt zou gooien als deze landen daadwerkelijk slaags zouden raken over een paar rotseilanden in de Chinese Zee, en Obama c.s zou besluiten de andere partij te steunen. Wel heel illustratief, maar met een wrange ondertoon van waarheid.

Goud
En zoals mensen gisteren al in de reacties voorspelden: het mooist laat dit alles zich illustreren aan de hand van de goudprijs. In feite is goud – hoe mooi ook – een tamelijk nutteloos metaal. De tijd dat we het in computers gebruikten en andere prijzige elektronica is reeds lang verleden tijd, maar het heeft nog steeds een magische klank. Bovendien is het relatief zeldzaam. Dat alles maakt dat de prijs feitelijk redelijk constant zou moeten zijn, de fluctuaties in de prijs reflecteren dan ook niet zozeer een waardeverandering van het metaal, als wel van de munt (even omgekeerd denken).

Onderstaand grafiekje toont de aandelenmarkt van Sjanghai (China), omgerekend naar de goudprijs.

Weinig beter dan dit om te laten zien dat de koersen in China vorig jaar zijn ingestort. De groeicijfers die China jaar in, jaar uit overlegt worden door Westerse economen steeds meer gewantrouwd, maar beurskoersen liegen niet.

Als we de omrekening naar goud echter loslaten op de Westerse beurzen, dan zien we iets geks: de prijzen lijken al jaren heel stabiel te zijn. Niet voor niets wordt door insiders op de goudmarkt al tijden verkondigd dat de goudprijs gedrukt wordt door gezamenlijke acties van de Centrale banken. Niet als openlijke politiek, vanzelfsprekend, maar in een tijd als deze – waarin computers bewegingen in de markt niet alleen via algoritmes bepalen, maar ook eenvoudig kunnen herleiden tot de vereiste volumes voor het stokken van de prijsvorming – blijft weinig echt geheim. Met enige regelmaat wordt dan ook de vraag opgeworpen hoeveel goud er nog daadwerkelijk aanwezig is in de kluizen van de Amerikaanse Fed, die sinds het begin van WW II ook het grootste deel van de Europese goudvoorraad beheert. Want als je de prijs wilt drukken, moet je verkopen.

Dat de inflatiegolf zich opbouwt lijkt duidelijk. Dat deze ons nog niet heeft weggespoeld, lijkt vooral te danken aan dat het geld dat via de ECB is gecreëerd, nog niet in de echte economie is terecht gekomen. Het zit vast in staatsleningen in banken. Maar als een opkoopprogramma van de ECB zoals het OMT is, daadwerkelijk van start gaat, kan een gevolg zijn dat dit de inflatie het zetje geven zal dat ze nodig heeft om helemaal hyper te worden. Wat de ECB ons ook verzekert over het steriliseren (*) van deze nieuwe gelduitgifte.

___

* Steriliseren betekent in monetaire kringen, dat evenveel geld als via het opkoopprogramma wordt gecreëerd, ook weer direct door de ECB uit de markt wordt gehaald, zodat de geldtoename per saldo nul is.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.