Een journaliste, die niet met de majesteit zelf gesproken had maar wel met haar omgeving, meldde dat zij de publicatie van het openhartige interview met haar vader na diens dood als hoogverraad had bestempeld.

Ik las de kop en dacht eerst even dat met dat hoogverraad het gedrag van de prins bedoeld werd. Maar nee, het ging om het feit dat Broertjes en Tromp de reputatie van de prins niet tegen diens eigen loslippigheid hadden beschermd.

Dat de koningin boos was is geen geheim en dat haar omgeving het op deze manier verwoordt lijkt ook geen toeval te zijn. De koningin, die aan het eind van diezelfde maand zou aftreden, heeft het koningschap altijd als een toneelspel beschouwd, voor zover het haar relatie met ons, het Nederlandse volk, betrof. Waar het ging om de omgang met haar premier, diens ministers en met de andere politici zag zij zich zelf als de top executive van de BV Nederland. Dezelfde geheimhouding die ze voor zich zelf geboden vond in de omgang met de buitenwereld en de pers eiste ze ook van de ambtenaren en politici met wie ze in haar werk te maken had.

Koningin Beatrix had het gevoel dat zij Nederland van achter de schermen regeerde en de premiers met wie ze de afgelopen drie en dertig jaar te maken had, hebben haar daar nooit van af kunnen brengen. Ze hebben er ook niet erg hun best voor gedaan. Het heeft iets tragisch dat de enige van hen die als een uitzondering kan worden gezien nu juist premier Balkenende is, die afkomstig is uit het volksdeel waar blinde trouw aan het koningshuis nog steeds als nationale deugd wordt gezien. De affaire Wisse Smit blijft een vlek op haar blazoen en die heeft ze helemaal aan zich zelf en aan haar blindheid tegenover haar zoon Friso te danken.

De Lockheed affaire en de afhandeling ervan door Den Uijl heb ik altijd als een hoogst ongelukkige episode beschouwd, al heb ik de loyaliteit van koningin Juliana tegenover haar man daarin wel gerespecteerd. De latere openhartigheid van de prins vond ik zijn enige saving grace en om dat nu juist hoogverraad te noemen is die zaak op zijn kop zetten. Misschien dat de feiten in het geheugen van de natie intussen wat zijn weggezakt, maar dat de prins zich door Lockheed had laten omkopen en dat het geld was weggesluisd en dat andere mensen daarvoor de schuld op zich genomen hadden, was al lang voor het interview bekend.

Ook dat hij een stel buitenechtelijke kinderen had, had uitvoerig in buitenlandse kranten gestaan en dat hij voor die kinderen had gezorgd in plaats van alles te doen om bekendwording te voorkomen gaf blijk van een menselijkheid en een durf die ook tijdens zijn leven de man tot een koninklijker prins maakten dan zijn ongelukkige schoonzoon Claus of zijn schoonvader Hendrik. Dat wil niet zeggen dat een losbandige levensstijl een aanbeveling is voor een prins der Nederlanden maar wel dat openhartigheid op de lange duur beter werkt dan krampachtige geheimzinnig doenerij.

Niet de bekendmaking maar het gedrag zelf was veroordelingswaardig en de postume biecht was nodig om daarvoor de vergeving van de natie te krijgen. Dat koningin Beatrix dat niet ziet bewijst dat ze per saldo minder allure heeft dan haar moeder en dat we met haar opvolger straks wel eens beter af kunnen zijn dan zij zelf altijd gevreesd heeft.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp