Hongarije en de EU (met name het EUP, ditmaal) botsen opnieuw stevig. Politieke hysterie of terechte bezorgdheid? Laten we eens kijken.

Het berichtje dat Teletext eerder deze week opnam deed bij mij geen alarmbellen af gaan. De reactie kwam eerder reflexmatig over dan dat er daadwerkelijk reden is voor echte bezorgdheid, maar dat het een precedent is dat toekomstige stappen in deze richting kan vereenvoudigen is een feit waarvoor je niet blind mag zijn.

Al weer uit de aandacht verdwenen is dat de eerste kreten van afgrijzen vanuit het EUP kwamen. De EC en de lidstaten namen slechts hun cue op. :

Volgens de NOS ging EC-voorzitter Von der Leyen er direct vol in, maar binnen de context van dit soort zaken valt het nog wel ietwat mee. Tijdens de conflicten van Frenske Timmermans met Polen een paar jaar terug (overigens nog steeds niet beëindigd, maar dankzij Hongarije dat een veroordeling blokkeert in een impasse) trok men harder van leer. Heeft de EC er dus iets geleerd? Dat staat te bezien.

De Europese Commissie heeft forse kritiek op de Hongaarse noodwet die volgens de regering in Boedapest noodzakelijk is om de verspreiding van het Corona-virus tegen te gaan. “Noodmaatregelen moeten beperkt blijven tot wat noodzakelijk en proportioneel is. En ze mogen niet oneindig voortduren”, zei Commissievoorzitter Von der Leyen zonder het land bij naam te noemen.

Het NOS-bericht vermeldde dat de EC er woensdag over vergaderen zou. Er is niets over het resultaat in de WestEuropese media verschenen, zodat we er veilig vanuit kunnen gaan dat  men besloot dat de EC niet de juiste plek was voor dit gevecht. Indirect zou dat een schop hoog tussen de benen van Frans Timmermans zijn, aangezien hij in de vorige Commissie dit onderwerp zo stevig en ongenuanceerd in het centrum van het EU-beleid plaatste. Maar een andere conclusie is niet moeilijk denkbaar, gezien het vervolg gisteravond (rechts). Men kwam met een manifest tegen de Hongaarse wet. De samenstelling van de groep ondertekenende landen is zo veelzeggend dat ik ze u eerst even geef zonder voorafgaand begeleidend commentaar:

Belgium, Denmark, Finland, France, Germany, Greece, Ireland, Italy, Luxembourg, the Netherlands, Portugal, Spain and Sweden signed up to the statement.

Mijn begeleidend commentaar moet – en kan niet anders – zijn dan: dit zijn alle West-Europese staten minus Oostenrijk. Dat laatste onderhoudt uitstekende banden met buurland Hongarije, waarmee het een lange geschiedenis deelt. Het manifest doet verder weinig dan de verhoudingen verder op scherp stellen. Er klinkt ook enige frustratie in door dat men binnen de EC geen overeenstemming wist te bereiken, zodat het Westeuropees gedram een andere vorm moest kiezen.

Opnieuw zal dit in Oost-Europa worden gevoeld als een poging een West-Europees dictaat op te leggen. ‘Gezien de groeiende tweespalt van de ‘voorafgaande jaren had men dit beter vermeden’ – zullen historici naar ik vermoed over vijftig jaar schrijven. Ook al werd binnen de kringen der ondertekenaars een huichelachtige terughoudendheid betracht:

Ook minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok waagde zich dinsdag niet aan een expliciete veroordeling van de Hongaarse regering. “De boodschap van de EU is heel duidelijk, daar sluit ik me hartgrondig bij aan”, zei hij over de verklaring van Von der Leyen.

Overigens is het een wet waarvan je het idee krijgt dat de EU zelf haar ook graag tot haar beschikking zou hebben, en waarbij we met de voortgang van de klimaathoax en de aanpak door Frans Timmermans nog leergeld zullen betalen.

De wet zelf kent overigens wel degelijk zaken die gecombineerd een vervelend beeld geven:

In theorie kan het parlement de noodwet buiten werking zetten, maar dat zal niet snel gebeuren, omdat de Fidesz-partij van Orbán meer dan de helft van de zetels in handen heeft. Zolang de noodwet van kracht is, kunnen geen verkiezingen of referenda worden gehouden.

Maar wat betekent dit in de praktijk? De Fidesz-partij heeft al een meerderheid in het Hongaarse parlement, dus noodmaatregelen doordrukken is niet het probleem – het probleem is het tempo waarmee dat gebeuren kan. Deze noodwet lijkt eerst en vooral toegespitst op het voorkomen van ellenlange deliberaties in een tijd dat de Hongaarse regering daar liever niet teveel tijd voor vrij maakt. Aangezien de regering een stevige aanpak voor staat waarbij een solide quarantaine de hoeksteen uit maakt is dat niet heel vreemd.

Een aantal maatregelen doet nogal geforceerd aan, maar daarbij moeten we ook in gedachte houden dat niemand weet hoe lang de Corona-crisis nog duren zal. Als in Hongarije het gevoel zou in zinken dat de regering-Orbán inderdaad een dictatoriaal misbruik maakte van deze bevoegdheden zal dat de Fidesz-partij vooral schaden bij verkiezingen na het bedwingen van de crisis.

De assumptie dat de bevolking na afloop automatisch voor Orban en zijn Fidesz zal stemmen als redders van de natie is een gevaarlijke misvatting. Dat was ook wat Churchill dacht toen het UK in 1945 direct na de val van Duitsland (WW2) naar de stembus ging, en dat bleek vies tegen te vallen. Peilingen nu over grote steun voor regeringsbeleid zijn een valkuil, die niemand zou mogen bedriegen. Niet in Hongarije, maar ook niet in een land als Nederland.

---

Meer over Hongarije en de vaak moeizame relatie met de EU in Brussel van de afgelopen jaren vindt u hier op Veren of Lood.