Rotterdam wil asociale, criminele of geradicaliseerde bewoners gaan weren uit achterstandswijken. De stad maakt als eerste gemeente gebruik van een nieuwe regeling.

Aldus de ankeiler van een artikeltje van RTL dat ik vanmorgen tegenkwam. Ik kreeg last van een gruwelijk déjà vu – en van braakneigingen.

Rotterdam wil ongewenste elementen weghouden uit achterstandswijken. Klinkt mooi, hè? Typisch regenteske gedachte: waar we last van hebben, dat moet maar weg. Naar elders. Waar wij er geen last van hebben.

Waar deze mensen dan wel heen moeten? Dat ziet Rotterdam kennelijk niet als haar probleem. Want een echte oplossing is er niet.

Dat de Raad van State de maatregel van minister Blok, die deze aanpak mogelijk maakt, beschouwt als een

‘ernstige inbreuk op het recht van de vrijheid van vestiging en de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer’.

is in feite nog een understatement, omdat het óók de deur open zet voor een veel bredere aanpak. Het is een prima basis om voortaan een vestigingspolitiek te gaan voeren: waarin men vastlegt waar men bepaalde mensen wel, en waar men mensen niet hebben wil. Dat is gewoon griezelig. En als het principe bij wet is vastgelegd, is het vervolg nog slechts een kwestie van Maatregelen van Bestuur.

Edoch, bij dit beleid is dat niet meer dan een zijstapje. De grote vraag blijft: waar moeten die mensen dan wèl naar toe? Rotterdam kan het dan wel schijnheilig hebben over het beschermen van de achterstandswijken, maar een definitie van een achterstandswijk is dat er veel criminelen wonen.

Crimineel
Daarbovenop heb ik grote moeite met wie en wat allemaal criminelen worden genoemd. Is dat ook een PvdA-wethouder die wegens oplichting en verduistering een paar maanden de nor in draaide? Is dat ook een bankier, die in het buitenland gedetineerd was, maar in ons land probeert een nieuw financieel vehikel te ontwikkelen? Is dat ook iemand als die gevaarlijke gek die vorige week tot acht jaar cel veroordeeld werd omdat hij een doodrijder was? Ik vermoed van niet. Als hùn straf is uitgediend is het voorbij. Crimineel als etiket is een verzamelterm geworden voor mensen van wie de overheid continu last heeft, en van wie men liever heeft dat ze naar elders vertrekken. Elders in de zin van ergens anders. Daarmee is het een uiting van extreme gemakzucht.

Maar wellicht ook van onmacht. Want veel van die çriminelen wordt niet of nauwelijks veroordeeld, het is geen politieprioriteit er wat aan toe doen. Precies wat je krijgt als rechters taakstrafjes van 24 uur uitdelen aan onaangepast tuig dat oude omaatjes berooft.

Straf en boete?
Wie dieper in de materie duikt ziet steeds beter dat veel van deze dingen samenhangen. Je kunt niet gevangenisstraf zo goed als afschaffen, en vervolgens hopen dat de maatschappij daar vriendelijker en minder verbitterd van wordt. Het tegendeel lijkt het geval, al wordt de bitterheid nu gelijkmatiger over iedereen verspreid. Onvrijwillig, dat wel.

Het is naar mijn gevoel altijd heel cru om uit te spreken, maar er zijn mensen die zo onaangepast zijn, dat de hoop op verbetering alleen theoretisch is. Die in eerdere tijden in de gevangenis woonden, en soms na afloop van een straf enige tijd vakantie hielden in de echte wereld. En dat loopt altijd weer mis. Dat kunt u geloven of niet, maar ik ken er een aantal persoonlijk uit de tijd dat ik opgroeide in de toenmalige achterstandswijk waar ik nog steeds woon. Soms zie ik er nog wel eens een lopen, en dan is het motto: éven uitkijken bij de super. Een week of twee, nooit meer. Want dan zijn ze terug naar huis.

Menselijk onkruid moet je opbergen in een gesloten inrichting of de gevangenis. Als je dat als overheid niet financieren wilt, of weigert de verantwoordelijkheid er voor te nemen dat die mensen bestaan en op hun merites moeten worden behandeld, ben je medeschuldig aan wat ze veroorzaken. Als eerste. Zinloze façades als het ‘beschermen van achterstandswijken’ zijn niet alleen een hopeloos parcours – wat al bekend is of zou moeten zijn. Het is ook een vorm van politieke oplichting, omdat er een sociale oplossing wordt gesuggereerd die onhaalbaar is.