Het Trump-presidentschap zit in de lift. De populariteit van de president in de USA is groeiende, en hij heeft steeds meer greep op zijn beleid. Ook de wisselingen in zijn kabinet zijn hier een goed voorbeeld van. Ook lijkt de dynamiek in het MO daartoe een factor.

Anders dan we vaak horen via de hem bijzonder vijandige Europese MSM groeit in Amerika de populariteit van Donald Trump. Niet in het minst doordat Trump veel van zijn verkiezingsbeloften daadwerkelijk blijkt na te streven, en er een aantal reeds heeft gerealiseerd. Dat zijn Amerikanen nauwelijks gewend (en wie wel in een moderne democratie?).

Het onzekere begin van Trumps regering
Tegelijkertijd begon Trump met een team dat zijn onervarenheid in het regeren van het land onderstreept. Ten minste een deel van de belangrijkste benoemingen werden hem aangereikt of bleken eigenwijzer dan hij hen had ingeschat (Sessions, Tillerson, Mattis) of pakten minder gelukkig uit (NSA Flynn, stafchef Reince Priebus). Bij het begin van het presidentschap van Trump was hiervoor al gewaarschuwd en deze critici hebben gelijk gekregen. Wat veel minder werd verwacht is het tempo waarin Trump niet-functionerende kabinetsleden weer verwijderde. Het tempo waarin toplieden van de Amerikaanse regering het afgelopen jaar werden vervangen is zonder precedent. Regeren by trial and error is zelden verstandig als het gaat om beleid, maar als het gaat om uitvoerders lijkt Trump nu een precedent te scheppen. Doormodderen is niets voor Trump, en dat lijkt te gaan werken.

De benoeming van John Bolton (alweer de 3e Natiobal Security Advisor na Flynn en McMaster) is een goede greep. Bolton is niet alleen een veteraan van de Amerikaanse buitenlandse politiek, maar hij deelt ook de sentimenten van Trump om het Amerikaanse belang voorop te stellen. Iets waarover hij ook nooit ingewikkeld heeft gedaan, en al tijdens zijn baan als Amerikaans ambassadeur bij de VN tijdens het presidentschap van GW Bush was dat vaak merkbaar. Maar Bolton is óók trouw aan zijn baas:

Mr. Bolton indicated during an interview following the announcement of his appointment that, while he will not hold back from offering his candid opinions for the president’s consideration, he will also make sure that the president is presented with multiple viewpoints in helping him make key national security decisions. Moreover, he vowed to support whatever the president finally decides to do.

Deel van het probleem met Tillerson en McMaster (en Mattis) was dat deze mensen dachten het beter te weten dan de president, en ook al zou dat zo zijn, dan is een eigen beleid voeren dat de president onwelgevallig is nooit een goede basis van samenwerking. De voortdurende reshuffles van medewerkers illustreren de zoektocht van Trump naar mensen als Bolton, die zeldzamer zijn dan je denken zou.

Echte Amerikaanse conservatieven (geen neoneocons) zien in de huidige line-up een ideaal team, maar er is angst dat Trump nu te hard van stapel zal lopen. Het gaat hier met name om de Iran-deal van Obama, waarvan Trump altijd heeft gezegd dat hij daar van af wil. De jaarlijkse verlenging er van komt in mei weer ter tafel, en de herinrichting van het kernkabinet voor de buitenlandse politiek suggereert dat de USA wel degelijk maatregelen tegen Iran zouden kunnen gaan nemen die verder gaan dan boze worden en obligate waarschuwingen aan het adres van ayatollahs die Oostindisch doof zijn.

Iran
Gaat die oorlog met Iran uitbreken? Iran heeft zich sinds 2016 onthouden van provocaties tegenover Amerikaanse schepen in de Perzische Golf, wat kan duiden op de wens de USA geen aanleiding te willen geven. Anderzijds is daar de Syrische burgeroorlog, waarin Trump van Obama een failliete boedel erfde en de USA in het zand beet tegen de verenigde krachten van Rusland, Iran en het Syrië van Assad. Mede door de dubbelrol van Turkije in dit conflict en de groeiende dominantie van Iran binnen Irak is een voor de USA precaire situatie ontstaan, waarin het belang van Israël en Saudi-Arabië het toekomstige conflict in het Midden Oosten domineren. Een conflict dat naar het zich laat aanzien inderdaad elk moment zou kunnen uitbreken.

De retoriek tussen Iran en Saudi-Arabië begint griezelige vormen aan te nemen, en de recente Saudische aankoop van circa $670 miljoen aan anti-tankwapens als onderdeel van een wapenpakket van meer dan een miljard is al even omineus. Voor de burgeroorlog in Jemen hoeven ze die wapens niet te hebben, en een Turks-Saudische botsing op de grond is door de afstand tussen beide landen geen heel serieuze optie. Maar Iran en Saudi-Arabië worden slechts gescheiden door Koeweit en een smalle strook Irak.

Turkije
Aan de rand van het MO smeult nog steeds het conflict met Turkije, dat heel wel de lont in het uiteindelijke kruitvat zou kunnen blijken. Erdogans vaste voornemen een grotere rol voor Turkije op te eisen in de politiek van het MO, alsmede zijn obsessie met de Koerden zijn een te onzekere factor voor veel lokale spelers om veel te riskeren op dit moment. Dat Erdogan daarvoor de terughoudendheid mist, maakt dat de sleutel van de toekomst van het MO op dit moment in Ankara ligt.

Maar met het ontslag van Secretary of State Tillerson – die min of meer een deal met Erdogan leek te bereiken – zetten de Amerikanen de zaak weer op scherp. Zal Erdogan nu het risico nemen Manbij aan te laten vallen, of gokt hij er op dat zijn generaals hem op termijn zullen vergeven dat hij zich onverrichter zake uit het Syrische wespennest moet terugtrekken? Met een recent zeer sterk dalende Turkse Lira ziet de toekomst van Erdogan er onzeker uit. Maar één ding is zeker: in het MO staat weinig voor lang vast.