Demissionair staatssecretaris Knapen (Buitenlandse Zaken, CDA) is voor de invoering van euro-obligaties. Met deze financieel-economisch angstaanjagende inleiding opende het NRC gistermiddag een artikel over een uitspraak van de demissionaire staatssecretaris, dat na een goede afloop van de Eurocrisis invoering van dit rampzalige idee overwogen zou moeten worden. Nu is Knapen economisch een lichtgewicht, en hij praat hoogstens minister van Financieën Jan-Kees de Jager na, die zich eerder in vergelijkbare bewoordingen uitliet.

De CDA’er Knapen verraadt hiermee de koers die het CDA blijkbaar wil kiezen op weg naar de verkiezingen op 12 september. Men wil zich een imago aanmeten van financieële degelijkheid, maar tegelijkertijd federalistisch gezinde kiezers niet van zich vervreemden. Dat juist Knapen geciteerd wordt, onderstreept vooral dat dit de koers is die de CDA-ministers zullen kiezen de komende maanden. Door te praten over planen die ná een oplossing van de Eurocrisis zullen worden besproken, suggereert het CDA immers tegelijkertijd dat een oplossing in de lucht hangt. En niets is minder waar.

Premier Rutte daarentegen wil helemáál nog niet nadenken, en zeker niet discussiëren, over aanstaande reddingsplannen voor de euro en Europese structuren die na de redding zouden moeten worden ingesteld. Heel vreemd is dat niet, want Rutte beseft terdege, dat een redding van de euro geen gelopen koers is. Sterker nog, zelfs een hoogst onzeker resultaat kan zijn van de maatregelen die de EU de komende maanden wil bespreken. PVV en CU willen de premier daarover vandaag aan de tand voelen. Of Rutte daar tijd voor heeft, is twijfelachtig.

Van Rompuy komt ook vandaag bij Rutte op bezoek, om de gisteren in de pers gelanceerde plannen voor een “Masterplan” uit de doeken te doen. Want al op 28 juni zullen de Europese leiders op Eurocrisistop no. 20 dit Masterplan gaan bespreken. Gezien de voortgang die op de Toppen 1 tot 19 is gemaakt, mogen hiervan echt geen wonderen worden verwacht, al lijkt vanuit de EC te worden gespind dat men eindelijk de definitieve oplossing gevonden heeft.

Een definitieve oplossing. Het zou niet minder dan een mirakel zijn, en ik ken geen econoom van naam die er serieuze mogelijkheden toe ziet, laat staan er geld op durft te zetten. De terecht veelgesmade Eurobonds zouden waarschijnlijk een twee tot drie jaar rust kunnen brengen (tot en met december 2013, als de eerste LTRO-gelden door de banken moeten worden terugbetaald) maar daarna gaat de EU collectief echt over het randje. Dat is weliswaar overzichtelijker, maar een doodlopende weg, die lijdt naar het equivalent van de beruchte uitspraak: Operatie geslaagd, patiënt overleden.

Hoe weinig de EU-leiders onderling voor elkaar weten te krijgen als men denkt een periode van relatieve rust te hebben bereikt begint spreekwoordelijk te worden. Niet in het minst, omdat het gros van deze leiders financieel-economisch te incapabel is om de gevolgen van uitstel te kunnen overzien, en er altijd wel weer ergens verkiezingen zijn, die een ordelijke aanpak van de problemen een spaak in het wiel steken. Been there, tried that, epic fail.

Masterplan
Dat Masterplan waarmee de EC nu komt is zeer vèrgaand, gaat uit van een substantiële overheveling van bevoegdheden van de lidstaten naar Brussel, en is zelfs in abstracte vorm nog niet beschikbaar. Meer dan een vage belofte van een ideëel plan vol wijdse vergezichten is het op dit moment nog niet, al wordt al wel gesproken over de onderdelen ervan alsof die met een paar handtekeningen kunnen worden geregeld. Kenmerkend, ben je geneigd besmuikt te constateren. Concreet hopen Barroso en Van Rompuy het eind van dit jaar te kunnen presenteren. Tot de onderdelen zouden een Europese bankunie (de facto een garantiestelsel), waarbij sterke banken (lees: Noordeuropese) garant staan voor problemen bij zogenaamde ZuidEuropese “zombiebanken”. Zoals bijvoorbeeld het Spaanse Bankia.

NOS-correspondent Chris Ostendorf durfde daarover gisteravond in het NOS-journaal de schandalige leugen te debiteren, dat als ook Nederlandse banken in de problemen zouden komen, dat ook voor ons land gunstig zou zijn. Daar kunnen we heel kort over zijn: tegen de tijd dat ook Nederlandse problemen er behoefte aan krijgen, is er in Europa geen bank meer over die nog voldoende middelen heeft om ons te kunnen helpen.

Iets dergelijks geldt natuurlijk ook voor de gewraakte Eurobonds, aangezien de instelling daarvan voor de zwakke landen de noodzaak daadwerkelijk de broekriem aan te halen plotseling minder acuut wordt. Wat daarvan de directe gevolgen zijn lezen we nu dagelijks in de krant, en is de basisreden voor de huidige chaos. Brusselse boetes bij het niet halen van afgesproken targets? Het is maar zeer de vraag of de combo Spanje/Italië dat niet zal weten te blokkeren. De eerste keer zou het niet zijn. En zelfs dan is de vraag of de boetes voldoende afschrikwekkend zijn. Per saldo zou kunnen blijken dat negeren van Brusselse regels en eisen voor deze landen financieel gunstiger is dan er aan te voldoen.

Overigens gaat dit allemaal zo’n vaart niet lopen is mijn inschatting, het tekent vooral de heersende paniek in het Berlaymont (het mammoetgebouw in Brussel waar de EC huist). Invoering vóór het najaar is zoals opgemerkt onmogelijk door een veelheid van obstakels, maar de EC heeft iets nodig dat de markten mogelijk (wat een futiele poging zal blijken) afremt in verband met de te verwachten stormloop op Spanje de komende weken. Met een beetje pech zingen ze het hiemee uit tot 3 juli (officiële startdatum ESM), zodat het ESM die 40 Nederlandse miljarden kan opeisen voor een poging om Spanje te redden, al hebben ESM en EFSF daarvoor samen te weinig geld in kas. En dan (Laatste nieuws!) is ook de Italiaanse situatie nog eens veel ernstiger dan tot nog toe werd aangenomen. De honderden miljarden die het land tot en met de herfst moet herfinancieren zullen namelijk niet door de Italiaanse banken kunnen worden opgebracht, zoals tot nog toe werd verwacht.

Mocht dit rampscenario werkelijkheid worden, dan zijn de Nederlandse verkiezingen afgelopen voor ze begonnen zijn, en gaat de bijl er alsnog in. Al heeft Nederland geen veto, indien ons land verder weigert mee te werken dan zal dat een voorbeeldfunctie hebben waardoor de euro binnen de kortste keren passé is. Dit alles toont, dat Rutte wel eens klem kan komen te zitten tussen Brussel en de verkiezingen. Als hij publiekelijk afstand van Brussel houdt, krijgt ie heel Links (en de MSM) over zich heen, en speelt het CDA mooi weer (zoals helemaal boven al aangegeven, al zitten ze dan nog wel met JK de Jager als blok aan het been). En als Spanje een tussentijdse bailout nodig heeft zijn onze 40 miljard uit het ESM weg, en vereist dat automatisch een verzwaard bezuinigingspakket voor 2014, aangezien de begrotingsregel van 3% anders natuurlijk niet gehaald kan worden. Een ideaal scenario om in hoog tempo een Europese nivellering tussen rijke en arme landen te arrangeren, met in Nederland een noodkabinet SP/PVV, aangezien het directe gevolg zou zijn, dat deze partijen de rest op 12 september zullen wegvagen, waarbij CU en SGP dan mogelijk het CDA zullen consumeren.

Een andere methode die theoretisch mogelijk is, is dat de EU de sluizen van de geldpers wijd open zet dit najaar, en dat Europa zichzelf uit de schulden devalueert. Economisch een levensgevaarlijk spel, dat naar alle waarschijnlijkheid op maximaal verzet van Duitsland mag rekenen (waarmee het plannetje om zeep zou zijn). Mocht Merkel bezwijken onder de druk van de andere regeringsleiders – en daar ziet het nog niet naar uit, al wordt in sommige media gesuggereerd dat het moment aanstaande is – dan nog kunnen we er zeker van zijn dat het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe er een stokje voor steken zal. Het omzeilen van de Duitse grondwettelijke hindernissen zal zeker niet voor het einde van dit jaar zijn afgerond, maar het heeft er alle schijn van dat de euro tegen die tijd al geschiedenis is.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.