Wat is rijkdom? Kun je dat in geld uitdrukken en is het verbonden met de omvang van je bankrekening, of is het toch verbonden met de manier waarop je leeft?

We zijn geneigd, indien gevraagd naar de rijkdom die je in een Italiaans gezin vergeleken met een Duits gezin verwacht, de Duitsers te verbinden met de eerste groep, en de Italianen met de tweede. Die arme Italianen hebben het dan wel een stuk minder, maar ze leven er in hun klimaat dan in ieder geval goed van.

Blijkt niks van te kloppen.

In 2010 begon de EU een onderzoek waarvan de explosieve resultaten in een land als Duitsland al vrijwel tot staatsgeheim zijn verheven: Het gemiddelde Italiaanse gezin is tweemaal zo rijk als het Duitse. Auw! Leg dat maar eens uit aan Otto Normalverbraucher, die vrijwillig het (schulden)lot van de gehele periferie van de Eurozone op zijn nek genomen heeft, en nu te horen zou moeten krijgen dat men in het zuiden niet alleen een veel prettiger klimaat heeft, maar er bovendien meer aan over houdt.

Afgelopen najaar werd een rapport over armoede in Duitsland al in zo’n ontzagwekkende omvang uitgebracht, dat niemand behalve een paar slechts half geïnteresseerde journalisten het gelezen heeft. Dat ook de verschuiving van welstand significant was, maakt het des te pijnlijker. In 2008 bezat 50% van de armste helft van de Duitse bevolking nog slechts 1% (1998 was dat nog 4%) van de nationale rijkdom. Tegelijkertijd steeg het aandeel van de bovenste 10% van 45% naar 53%, waarmee dus ook de middengroepen aandeel verloren aan de toplaag. Het rapport werd vervolgens deels aangepast om de scherpste randjes er publicitair af te kunnen vijlen, en de boze Linkse oppositie werd verder genegeerd.

En dat in een periode dat vele miljarden werden overgemaakt naar Griekenland en de andere perifere staten.

Het EU-onderzoek toont nu aan dat in Oostenrijk met Duitsland vergelijkbare cijfers zijn gevonden. Maar in Italië gingen de cijfers juist de andere kant op. Niet alleen ging de welvaart van Italiaanse gezinnen vanaf 1991 met 56% omhoog, in de periode van 2008 tot 2010 (het eerste tijdvak van de huidige crisis) steeg het besteedbaar inkomen jaarlijks door met 5%! In geld uitgedrukt is de omvang van de welvaart van zo’n Italiaans gezin thans tweemaal zo groot als hun tegenhangers in de Duitstalige landen: €163,875 tegen €76,000.

In Duitsland wist de overheid via strakke belastingheffing een groter deel van de welvaart van de bevolking af te tappen dan in een land als Italië. Fijn voor de Italianen, maar meer en meer beginnen de Duitse belastingbetalers te beseffen dat hun bereidheid om belasting te betalen vooral ten goede komt aan mensen die het al beter hebben dan zijzelf.

Zou Nederland veel afwijken van wat werd gevonden voor Duitsland en Oostenrijk? Moeilijk voorstelbaar. Wie in steden en detailhandel om zich heen kijkt ziet een beeld dat een vergelijkbaar idee geeft als dat wat in Duitsland gevonden werd. Natuurlijk, ik erken direct dat dat mijn persoonlijke indruk is. Casuïstiek is in dit verband een doodzonde. Maar dit alles geeft nogal te denken.

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.