Het vertrek van Hero Brinkman gistermorgen uit de PVV-fractie komt niet geheel onverwacht, maar toch is het moment wat bijzonder.

De belangrijkste reden van het vertrek van Hero Brinkman lijkt te zijn, dat hij vanmorgen in de fractievergadering niet in staat werd gesteld om zijn kritiek op de instelling van het Polenmeldpunt op de agenda te krijgen. Wilders was er tegen, en de rest van de fractie had er evenmin veel trek in. Hierop pakte Brinkman zijn spullen en vertrok, de andere PVV’ers in verwarring achter latend.

Vervolgens kondigde hij een persconferentie aan voor 13.00 uur. Op die persconferentie werd Brinkman geflankeerd door Jacky Stevens, het meisje dat de afgelopen weken hard werkte aan het organiseren van een PVV-jongerendag, en Monica Nunes, PVV-statenlid en medewerkster in de Staten van Noord-Holland, waar Brinkman ook fractievoorziter is. Niet bepaald een overtuigende groep, maar Brinkman
is duidelijk niet in staat gebleken andere PVV’ers voor zijn aanpak te winnen, en eigenlijk is dat veelzeggend.

Op de persconferentie verdedigde Brinkman zijn stap met twee argumenten: de interne democratie van de PVV was naar zijn inzichten onvoldoende, en de behandeling door de PVV van goedwillende niet-Nederlanders, die de PVV teveel over één kam zou scheren met het
onloochenbaar en onevenredig grote aantal crimineeltjes die uit deze groepen afkomstig is, en die de maatschappelijke rust verstoren.

Wat het eerste argument betreft: het  lijkt er vooral op dat het de onmacht van Brinkman zelf is, om zijn verschillen van mening met Geert Wilders voor te kunnen leggen aan zijn partijgenoten die aan hem knaagt, die deze stap onvermijdelijk maakte. Eerdere pogingen van Brinkman om een zekere interne democratisering van de PVV af te dwingen hadden slechts tot gevolg dat Brinkman wegdreef van het centrum van de macht binnen de fractie.

Dat die fractie in 2010 van 9 naar 24 leden groeide zal dat proces hebben versterkt. Niet alleen doordat zijn relatieve stem in gewicht af nam, maar meer nog doordat de PVV door de gedoogrol en haar verkiezingsresultaat in 2010 niet langer een partij in opkomst was. Door door te dringen tot de het rijtje grote en invloedrijke partijen in het parlement was een rel met een opstandig parlementslid niet langer bedreigend voor een verdere groei van de PVV.

Daarbovenop geldt nog, dat wie al zes jaar bekend staat als dissident, nauwelijks nog wenkbrauwen doet fronsen als hij uiteindelijk daadwerkelijk vertrekt. Het werd voor de fractieleiding van de PVV steeds minder interessant om Brinkman ter wille te zijn. De soepele samenwerking binnen de coalitie, vaak versterkt met de SGP, heeft dit proces nog versterkt.

Onder de vertegenwoordigers van de PVV in diverse gremia heeft Brinkman ook maar weinig steun. Dat hij daar steeds nadrukkelijker naar hengelde maakte dat niet beter. Zijn push voor een jongerenafdeling werd niet gehonoreerd, en een door de fractie Noord-Holland  georganiseerde dag voor PVV-statenleden uit het hele land werd door de landelijke fractie tegengewerkt, met als gevolg dat ook dit
initiatief een mislukking werd. Ook een rondgang langs PVV-vertegenwoordigers leverde geen steunverklaringen voor Brinkman op, ook niet off the record.

Het twee argument dat Brinkman in zijn  persconferentie noemde, het teveel als groep benoemen van immigranten als probleemgroepen door de PVV, terwijl hij persoonlijk vele geslaagde en volledig geïntegreerde vertegenwoordigers van die groepen kent, is een interessant nieuw geluid. Maar in hoeverre dat de essentie is? Brinkman noemde Ehsan Jami, ook op de persconferentie aanwezig, als voorbeeld van iemand waarover niet te praten viel als volksvertegenwoordiger vanwege zijn afkomst. Dat Jami geen probleem was als fractiemedewerker, maar net zoals Brinkman een zeer eigenwijs persoon is die zich niet de mond laat snoeren was iets waarover Brinkman lichtvoetig heen huppelde.

Wèl noemde Brinkman dit een schot voor de boeg van Geert Wilders in zijn onderhandelingen in het Catshuis. Hij is tegenstander van het gebruik van de crisis als hefboom om strengere maatregelen op het gebied van immigratie van het kabinet gedaan te krijgen. Maar wat had hij anders verwacht dat er gebeuren zou? Het is de PVV-strategie van het gedogen die het de partij mogelijk maakt op deze punten invloed uit te oefenen. De partij heeft weinig belangen, en zeker geen electorale, bij de bezuinigingen die het kabinet zal moeten aankondigen. Compensatie zal in de niet-materiële punten moeten worden gevonden.

Brinkman laat zich hier kennen als een politiek lichtgewicht. Dat is jammer, want zijn inbreng was voor de PVV ondanks alles vaak een corrigerende factor in de richting van het politieke midden. Ook lijken er in de fractie te weinig mensen te zitten die Geert Wilders tegen durven spreken. En dat daar behoefte aan is, is een kwestie van gezond verstand. Al was het alleen om Wilders zelf scherp te houden.

De linkse oppositiepartijen roepen nu dat het tijd is voor nieuwe verkiezingen. Maar is de tijd voor verkiezingen nu daar? Absoluut niet. Brinkman heeft gesteld dat hij het kabinet niet zal laten vallen. Dat Van Haersma Buma nu uitspraken doet over de onrust binnen de PVV als bedreigend voor het voortbestaan van het kabinet is vooral voor de bühne. Plus een beetje wraak nemen voor de onrust rond
het duo Ferrier/Koppejan de afgelopen jaren. En natuurlijk, de onderhandelingen in het Catshuis spelen in die opstelling ook een rol.

De linkse oppositie roept bij iedere kans iets over nieuwe verkiezingen, maar heeft de facto al een aantal kansen laten liggen het kabinet daadwerkelijk maar huis te sturen, bijvoorbeeld over Europese kwesties. Zelf de maatregelen moeten nemen waaraan nu in het Catshuis door Rutte c.s. wordt gewerkt is voor hen weinig aantrekkelijk.

Een regering valt pas, als in de Tweede Kamer een motie van wantrouwen wordt aangenomen. Tot dat moment regeert het kabinet.

Hero Brinkman lijkt vooral bezig iets van een eigen politieke toekomst veilig te stellen. Een overstap naar de VVD lijkt uitgesloten: aan splijtzwam Brinkman heeft de VVD echt geen behoefte. Er wordt veel gespeculeerd over zijn gesprek met Rita Verdonk een week of drie terug. Arend-Jan Boekestijn is iemand met wie hij veel contacten heeft, en er zijn natuurlijk nog de rechtse iconen Eerdmans en Pastors die landelijk geen onderdak hebben op politiek gebied. Maar gaat dat ooit wat worden? Vijf kikkers in een BOBslee, dat moet wel leiden tot ongelukken.

De invloed van Brinkman in de Tweede Kamer is gedoemd heel beperkt te zijn. Politiek zweeft hij tussen PVV en VVD, zodat er op dat gebied weinig vuurwerk te verwachten valt. Het is te hopen dat hij zijn woorden over zijn aandacht voor het landsbelang waarmaakt, en geen nieuwe partij start. Een burgemeesterschap van een middelgrote gemeente lijkt me het meest waarschijnlijke perspectief. Als hij zich netjes gedraagt natuurlijk.

Verscheen eerder op Dagelijkse Standaard.