Terugkijkend zie je de afgelopen 15 jaar bij D66 een sterke achteruitgang, zowel moreel als inhoudelijk. Wat resteert is defensief en dom.

Defensief
Het voorstel van Rob Jetten om het lidmaatschap van de EU in de Nederlandse Grondwet op te nemen is daar een pijnlijk fraai voorbeeld van. Dat het defensief is hoef ik eigenlijk niet uit te leggen. De grootste angst van onze Robbie lijkt dat Nederlanders uitgekeken zijn geraakt op de EU en de zegeningen die zij politici bracht. Nu hij zijn persoonlijk geloof (in de EU) bedreigd ziet, wil hij dat middels de grondwet beschermen. Heel opmerkelijk. Had hij niet eerst dienen te overwegen waarom men in de 19e eeuw niet in de grondwet heeft opgenomen dat de Nederland een christelijk land is, waar het protestantse geloof wordt aangehangen? Men was wel wijzer.

Krampachtig
Het is evident krampachtig, omdat zoals de lezer intussen zal inzien dat over dit voorstel door Jetten niet of nauwelijks is nagedacht. Zodra de EU wordt genoemd schiet men bij D66 direct in een kramp. Ik zou therapie adviseren als ik dacht dat het herstelbaar was, maar de enige therapie lijkt me te zullen worden dat het electoraat begint in te zien dat niemand hierbij gebaat is. Zoiets duurt meestal langer dan wenselijk is, maar zo werkt democratie nu eenmaal.

Dom
Het is óók dom, omdat het de aandacht vestigt op dat afnemende geloof in de EU. Een grondwetswijziging is een lang proces waarbij op veel momenten een spaak in het wiel kan worden gestoken. Misschien moet hij even informeren bij partijgenoot Tom de Graaf hoe dat ooit afliep met diens voorstel voor een gekozen burgemeester? Anders wil de heer Wiegel het hem ongetwijfeld graag uitleggen. De door zo’n proces van grondwetswijziging opgerakelde tegenstellingen op dit punt zijn met op de achtergrond de groeiende breuklijnen binnen die Europese Unie bijna een garantie dat op een bepaald punt dat EU-lidmaatschap inderdaad zal worden heroverwogen. Iets wat hij voorkomen wil? Stil zitten terwijl je geschoren wordt biedt meer kansen – vraag het uw voorganger als D66-leider, heer Jetten.

Trouwens, was niet Jettens argument, dat je zo’n Nexit-discussie juist niet hebben moet? Het voorstel is niet meer dan instinctief gedram. Leuk voor  journalisten, maar het illustreert het moreel en inhoudelijk verval dat zijn partij doormaakt.

Grondwetswijziging?
En dan zou ik nog bijna vergeten te verwijzen naar de stukken waarmee ik eerder deze week liet zien dat de grondwet in ons land zo eenvoudig omzeild kan worden dat haar wijzigen de moeite niet langer is voor wie haar te lastig vindt. En dat dat momenteel heel sterk op gaat voor zijn coalitiepartners.

Brexit
De aanleiding tot dit exposé van moreel en inhoudelijk verval was dat Jetten in het UK was geweest, en daar meende te hebben gezien wat een discussie over Brexit heeft aangericht. Daarbij kwam hij met enige opmerkelijke citaten:

Het geloof en vertrouwen in de democratie is geschaad en de Britse samenleving is in twee kampen ‘uiteengespleten’. Een partij als D66, die democratische vernieuwing voorstaat, moet daar ‘serieuze lessen’ uittrekken, vindt Jetten.

Zo? D66 werd opgericht met het idee democratie te bevorderen door tegenstellingen zichtbaar te maken. Jetten weet niet waarvoor hij is gehuurd. Ook nog:

Voor een gezelschap van members of parliament en Lords zei Jetten dat op dit moment misschien wel een ‘wonder’ nodig is om de Brexit te stoppen. Jetten presenteerde zichzelf echter als een optimist en haalde het Bijbelverhaal over de verloren zoon aan. Als de Britten zouden terugkeren op hun schreden, dan zal hij klaarstaan om de afgedwaalde zonder wrok in de armen te sluiten: ,,Wij willen jullie terug”, luidde de boodschap in een vergaderzaal van het Britse Lagerhuis.

Een wonder? Die gelovigen toch. Een staatsgreep lijkt het juiste woord. Wonderen duren langer. Net als grondwetswijzigingen. Dat heeft zijn partijgenote Ollongren beter begrepen. Haar afschaffing van het raadgevend referendum had je een constitutionele staatsgreep moeten noemen als het afgeschafte referendum iemand enige formele macht geleverd had. Maar van een hoger moreel en inhoudelijk niveau dan bij Jetten is bij Ollongren ook al geen sprake.

O tempora, o mores.