De Cambridge Five zijn door Oleg Antonovich Gordievsky, een hoge officier van de KGB, geïdentificeerd als Burgess, MacLean, Philby, Blunt en Cairncross.

Die vijf waren verraders. Ze hadden alle vijf in Cambridge gestudeerd en waren daar lid geweest van een paar van de meest vooraanstaande colleges. Van Kings college, Trinity en St John’s. Burgess en Blunt waren ook lid van het beroemde gezelschap ‘de apostelen’, een bij uitstek elitaire club. Dat is de crème de la crème van de Engelse samenleving en dat onder dat soort mensen verraders zouden zitten leek eigenlijk uitgesloten.

Het heeft dan ook de grootste moeite gekost om de hoofden van de inlichtingendiensten en van de departementen op Whitehall te overtuigen van de schuld van deze vijf. Die hoofden kwamen zelf uit dat Bloomsbury milieu en wilden er in eerste instantie helemaal niet aan. Pas toen de bewijzen van verschillend kanten kwamen en de Amerikanen op een bepaald moment gingen weigeren nog met de Engels inlichtingendiensten samen te werken, werd er schoon schip gemaakt. Het sterke vermoeden bestaat dat er nog meer mensen bij betrokken zijn geweest dan de vijf en allemaal uit diezelfde kringen.

Dat waren mensen die in hun studententijd uiterst links waren geweest en na hun afstuderen niettemin in het establishment werden opgenomen. Voor een deel waren ze loyaal gebleven met hun vroegere linkse vrienden uit de Britste communistische beweging, voor een ander deel werden ze met hun verleden gechanteerd en wilden ze hun maatschappelijke positie niet kwijt raken.

De moderne samenleving biedt mogelijkheden om bij verschillende groepen tegelijk te horen ook als die zich onderling vijandig gedragen en daarmee op elkaars territoir komen. De genetische aanleg voor groepsgedrag voorziet niet in die mogelijkheid en verraders komen daarom in onze wereld gemakkelijker voor dan bij de op Papoea’s op Nieuw Guinea. Een wetenschap die gebruik zou maken van dit soort biologische gegevens zou bruikbaarder zijn als hulpmiddel voor inlichtingendiensten dan de sociale psychologie van mensen als Diederik Stapel.

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp