De EC zit er maar mee. De klap die de Griekse kiezers gisteren uitdeelden was vernietigender dan men zich in de ergste nachtmerrie had kunnen voorstellen. Al wekenlang was de Commissie op de hoogte van de richting die het Griekse electoraat was toegedaan, maar het Griekse kiessyteem, dat voor de grootste partij automatisch 50 zetels in het 300 leden tellende parlement reserveert, voedde de illusie dat het tij nog gekeerd kon worden. De EC vestigde haar hoop op de traditionele grootmachten ND en PASOK.

Woordvoerder Barroso vandaag: we verwachten dat toekomstige Griekse regering zich houdt aan de gemaakte afspraken

Inderdaad werd ND de grootste partij (PASOK werd slechts derde), en sleepte de 50 zetels bonus binnen. Rekenkundig kan daardoor een coalitie met circa 40% van de stemmen regeren. Dat gebeurde niet. Tezamen bleven ND en PASOK steken op 149 zetels van de 300. Overigens behaalden zij samen niet meerdan 32,4%, maar doordat een groot aantal partijen de kiesdeler van 3% net niet haalde, nam het aandeel in zetels van de partijen die daar wel overheen kwamen toe.

Wat nu?

Er doen nu verschillende scenario’s de ronde. De eerste mogelijkheid, een ongemakkelijke coalitie van de traditionele aartsrivalen ND en PASOK, heeft extra steun nodig van een derde partij, maar daarvoor lijken zich geen kandidaten aan te dienen. Het lijkt dan ook een recept voor electorale zelfmoord bij de eerstvolgende verkiezingen, die mogelijk niet al te ver weg zijn. Daar komt dan nog bij, dat Griekenland geen ervaring heeft met coalities. In tijden waarin snelle beslissingen vereist zijn, is experimenteren met een coalitie gevaarlijk, want het zal geen stabiel resultaat opleveren.

De tweede mogelijkheid is om opnieuw verkiezingen uit te schrijven voor over zes weken. Onder normale omstandigheden zou dit waarschijnlijk de keus van ND-leider Samaras zijn geweest, maar niet alleen is dit voor de EU-troika geen acceptabele koers, ook moet er op 15 mei iets geregeld zijn om het laatste losse eindje van de tweede bail-out van begin maart af te ronden. Het gaat hierbij om 430 niljoen euro. Griekenland is daarvoor afhankelijk van de Troika, dewelke heeft aangekondigd alle overboekingen te blokkeren totdat Griekenland het afgesproken bezuinigingspakket van 11,5 miljard door het parlement heeft latn goedkeuren. Een klassieke patstelling.

De leider van Verenigd Links (SYRIZA) heeft al een oproep gedaan voor een anti-bail-out coalitie, iets wat de nachtrust van Barroso cum suis nog dieper zal verstoren. Maar, dat was tegen het zere been van de communisten (KKE):

Greece’s Left Coalition called on Sunday for an anti-bailout coalition, saying the country’s general election showed that austerity policies had been soundly defeated and a peaceful revolution ushered in. “Mrs Merkel needs to understand that austerity policies have suffered a huge defeat,” said Left Coalition leader Alexis Tsipras, referring to German Chancellor Angela Merkel. “The parties which signed the bailouts without Greek people’s consent are now a minority,” Tsipras said.

The Communist KKE – which believes Greece should abandon the euro – immediately rejected Tsipras’s call for a leftist alliance.

Een derde alternatief is het gerucht dat nu de ronde doet, is dat de Troika achter de schermen de macht zal overnemen. Het is niet denkbeeldig, dat de EU denkt daartoe de middelen te hebben. Vandaag al wordt de groep waarnemers en Europese ambtenaren die de implementatie van de akkoorden – gesloten met de regering Papademos – uitgebreid van 10 naar 40. De hierboven geciteerde uitspraak van EC-voorzitter Barroso suggereert, dat hij die akkoorden als bindend beschouwt. Nu wel. Want dat na de Griekse verkiezingen het gros van de akkoorden nog door het parlement zou moeten worden gejaagd, wenst hij zich blijkbaar al niet meer te herinneren. Redenatie: er si een akkoord, er zijn verkiezingen geweest, Basta! De visie van Barroso kan dus worden samengevat met de uitspraak, dat het feit dat er verkiezingen gehouden zijn, voldoende legitimatie is om de maatregelen die als gevolg van die verkiezingen geratificieerd moesten worden gewoon door te drukken.

Maar de grote angst van de EC is dat wat nu in Griekenland plaatsvindt, ook in andere PIIGS-landen zal gebeuren. Geen onmogelijke ontwikkeling. De nieuwe Franse president overschreeuwde zichzelf gisteravond ter gelegenheid van zijn verkiezingsoverwinning al met de kreet, dat de koers die hij voorstaat een voorbeeld voor Europa is. Dat zal in Brussel vele rillingen hebben veroorzaakt. En zowel Spanje als Portugal zullen met argusogen toezien wat de Grieken overkomt. Dat een groot deel van het electoraat zich hiervan in toenemende mate bewust is, schijnt in Brussel nog niet te zijn doorgedrongen.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.