Nieuwsberichten kunnen in hun ernst soms tamelijk lachwekkend zijn. Dat gisteravond S&P Griekenland van CCC (absolute junk) afwaardeerde naar SD (Selective Default) is er zo een.

Natuurlijk, de enige plek in Europa waar een meerderheid van de lokalo’s ontkent dat Griekenland failliet is, is het EU-wijkje in Brussel waar de EU zich bestuurlijk heeft genesteld. Desondanks is de formele kant van de zaak een kwestie van publicitair belang, hetgeen onder andere inhoudt dat u over deze faillissementsverklaring vandaag niet al te veel horen of lezen zult in de Nederlandse media. Dat zou immers maar verwarring scheppen, en dat moeten we niet hebben zo vlak voor de Kerstinkopen.

Hoe kon Griekenland zo plotseling toch alsnog failliet worden verklaard? Was het niet immers ‘gered’? Dat heeft te maken met het laatste slimmigheidje van de EU om de Griekse schuld ‘houdbaar’ te maken: de terugkoop – tegen 38% nominaal – van Griekse schuldpapieren door Griekenland zelf. Maar onder de internationale regels – waaraan de EU zoals gewoonlijk geen aandacht schonk bij deze stunt – betekent dit automatisch faillissement. Want welbeschouwd gaat het hier om een haircut van 62%. Landen die met hun schuldeisers over haircuts gaan onderhandelen erkennen niet solvabel te zijn, en ergo: zijn failliet.

Terwijl dit eigenlijk weinig anders was dan een operatie om hedgefunds vet te mesten. Alle bedrijven die vrijdag hun stukken zullen aanmelden voor de Griekse terugkoop zullen bedrijven zijn die afgelopen maanden Grieks staatspapier hebben opgekocht tegen een fractie van de nominale waarde. Gauw verdiend toch maar weer. Het kan de EU niet schelen: wat hen interesseert is de formele kant van de zaak als het gaat om toekomstige verplichtingen.

De formele gevolgen die nu het faillissement veroorzaakten boeien de EU niet zo, en in de praktijk zullen ze inderdaad verwaarloosbaar zijn. Om de eenvoudige reden dat dergelijke formaliteiten slechts van belang zijn voor landen die op de internationale kapitaalmarkten geld willen lenen. En Griekenland leent nu vrijwel exclusief bij de EU, zodat de gehele staatsschuld van het land over een paar jaar ook officieel is verschuldigd aan de EU.

Voor het imago van de EU is het vanzelfsprekend niet best, maar ook hier geldt: Kon het nog véél erger, dan?

Addertje
Er zit maar één klein addertje onder het gras. En dat is dat Griekse staatsleningen door veel, vooral Zuid- Europese, banken zijn gebruikt als onderpand voor nieuw geld. En als een land failliet gaat betekent dat niet alleen een bepaald deel van de leningen niet zal worden terugbetaald, zodat daarvan de rating omlaag gaat. Default houdt in dat de gehele uitstaande schuld wordt afgewaardeerd. En dat houdt weer in dat veel onderpand dat de ECB beheert sinds gisteravond volstrekt waardeloos geworden is.

Wat komt hierna? Dat kon nog wel eens heel boeiend worden. Ik heb al eens eerder geschreven dat Centrale banken niet failliet kunnen gaan, aangezien ze altijd aan hun verplichtingen tegemoet kunnen komen door geld bij te drukken. Maar doordat Grieks schuldpapier eigenlijk niet langer enige formele waarde vertegenwoordigt, komt het er op neer dat in retrospectief de ECB dus afgelopen jaar zelfstandig enorme hoeveelheden geld heeft bijgedrukt.

Hetzelfde kan worden gesteld voor de formele eigenaars van deze schuldpapieren, de banken die het bij de ECB in onderpand gaven. Doordat de waarde van Grieks schuldpapier ook formeel is verdampt, zal indien hieraan geen mouw wordt gepast, dit op korte termijn hun faillissement moeten betekenen. En als dat dreigt is herkapitalisatie nodig, wat weer een nieuwe ronde knisperend versgedrukte euro’s vereist om die getroffen banken overeind te houden.

Het doet de euro geen goed allemaal. En de eurolanden al helemaal niet. Afgelasten van die terugkoop van schuldpapier vrijdag lijkt de eenvoudigste weg om iets als bovengenoemd scenario te vermijden. Een enorm gezichtsverlies voor zowel EU als IMF vanzelfsprekend, en wie weet wat de ongetwijfeld boze hedgefunds nog bedenken. Maar wat het zwaarste is moet het zwaarste wegen.

Deutsche Bank
Gisteravond kwam ook het bericht dat Deutsche Bank – met afstand Europa’s grootste financiële instelling – tijdens de banken crisis van 2008-9 een verlies van 12 miljard verborgen had gehouden. Het uitlekken daarvan sluit overigens wel mooi aan bij de waarschuwingen van Angela Merkel op het CDU-congres van afgelopen dinsdag. Maar als het waar is, zal blijken dat Griekenland klein bier was. En de Britse Financial Times heeft een uitstekende reputatie te verliezen, zodat we er gevoeglijk van uit kunnen gaan dat dit echt waar is.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard