Het probleem GL en Halsema lijkt nu pas tot volle wasdom te komen. GL heeft niet beseft wat dat burgemeesterschap van Amsterdam zou inhouden.

Maandag schreef ik er al over dat dat burgemeesterschap óók een examen was om volwaardig lid te kunnen zijn van de Regentenpartij, en dat GL gezakt was. Opnieuw. Gisteren kwam in het vragenuurtje in de Tweede Kamer staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Raymond Knops tot hardere uitspraken. Hij noemde het ‘ongepast’, en zei:

“De wet geldt voor heel Nederland dus ook voor Amsterdam. Ik ga ervan uit dat deze uitspraken herroepen gaan worden”,

De staatssecretaris sprak ook namens minister van Binnenlandse Zaken Kasja Ollongren (D66) die wegens bezigheden elders afwezig was. De burgemeester had niet het benul er even het zwijgen toe te doen, daarmee illustrerend dat ze haar positie niet voldoende begrijpt.

“Halsema heeft vrijdag gezegd dat de wet in Amsterdam geldt, maar dat er geen prioriteit wordt gegeven aan de handhaving. Daar blijft ze bij.”

Deze situatie is weliswaar ook een politieke discussie, maar haar rol daarin als burgemeester kan niet politiek zijn. Dat hebben ze bij de PVV beter begrepen:

PVV Kamerlid Machiel de Graaf wil dat Halsema opstapt. SGP Kamerlid Roelof Bisschop wil niet zover gaan maar voorziet een ‘stevig functioneringsgesprek’.

Geert Wilders gooide er in een video nog een schepje bovenop:

Niet dat Halsema op korte termijn ontslagen zal worden – de indolentie van minister Ollongren lijkt haar voorlopig te stade te zullen komen en daarna zijn er zowel in maart als mei verkiezingen (PS2019 en EP2019). Wie dan leeft, dan zorgt, zal Halsema hebben gedacht. Hoezeer dat ook waar is, opnieuw is dat een politiek-berekenende kwestie die een burgemeester niet als politicus in kan gaan.

Het probleem dat nu ontstaat is dat men bij GroenLinks lijkt te hebben gedacht met de positie als grootste partij in de gemeenteraad, ook de vroegere positie van de PvdA in de hoofdstad zonder verdere poespas over te nemen. Inclusief de houding van: wij zijn de Republiek Amsterdam, en doe er maar eens wat aan. Ten eerste kan GL op dit moment die pretentie niet waarmaken, en ten tweede is het sterk de vraag hoe lang GL de grootste partij blijven kan. GL is de toekomst van Amsterdam niet, en gaat dat ook niet meer worden. D66, DENK en wellicht de PVV (als die de VVD in Amsterdam elimineert) zullen een grotere rol spelen. De huidige machtsgreep is maar een tijdelijke.

Ik baseer dat op die drie partijen, omdat daarin de elementen naar voren komen die er toe zullen doen in de hoofdstedelijke politiek van de komende dertig jaar. De Amsterdamse VVD – de meest linksige afdeling van het land, is gedoemd deels kiezers te verliezen aan de PVV of een opvolger daarvan, en deels aan D66, dat de binnen haar rangen heersende sentimenten beter representeert. Als de PVV afstand blijft houden tot Amsterdam en de SP schuift iets op naar een meer nationaal-gerichte instelling kan ook die partij die rol gaan vervullen, en dan zal de VVD in Amsterdam blijven bestaan. Maar niet als machtsfactor.

DENK heeft het meeste onvervulde potentieel in Amsterdam, en die partij gaat nog stevig groeien bij komende verkiezingen. Als machtsfactor zal zij na de volgende gemeenteraadsverkiezngen niet langer uit te sluiten zijn. D66 GL wordt de afvoerput van onvervulde progressieve wensen, en met het verval van de laatste restjes jaren zestig elan zie ik haar terugkeren naar de positie van politiek linksbuiten. Waarbij aangetekend dat het linkse spectrum in de hoofdstad versplinterd blijft tussen GL, PvdA, PvdD, Bij1, SP en D66. Voor het FvD zie ik als de verhoudingen zich zullen uitkristalliseren geen grote rol, ik kom daar later nog wel eens op terug.

Komen we terug op Halsema, dan zie je dat haar positie en haar gedrag zich concentreren op die machtsbasis als vooruitgeschoven pion van haar partij. De burgemeesters van PvdA-huize konden zich dat veroorloven; het hele stadhuis was vergeven van hun medestanders, en geen regering zou zich wijden aan de Sisyphus-taak dat uit te roken. Die positie heeft GL nog niet, en zoals u kunt bedenken na bovenstaande analyse zal ze die ook niet bereiken. Democratisch gezien is dat heel gezond, maar voor Halsema zal dat moeilijk manoeuvreren worden. Deze botsing met de regering in Den Haag is daarom een slechte start, en het besef dat ze haar wat ruwer denkende partijgenoten in het gareel dient te houden in plaats van hen een bot toe te werpen dat als een boemerang in haar gezicht zal terugkeren, dient node in te dalen. Deze rel kan slechts eindigen met een mea culpa van Halsema, en als ze dat niet snapt of snappen wil is ze volgend jaar zeker vertrokken. Een loopje met de wet nemen is iets anders dan ontkennen dat die ook voor haar stad geldt.