Soms weet je niet of je moet grinniken, of gewoon doodmoe zuchtend het volgende pleidooi dat het ernstig is maar allemaal toch wel meevalt opzij moet gooien. Want hoe ernstig geradicaliseerd is Frankrijk eigenlijk? En vergeleken waarmee?

Het stuk van Peter Giesen, Volkskrant-correspondent in Frankrijk, van deze week geeft tot beide voldoende aanleiding.

Zonder het daadwerkelijk op te schrijven lijkt hij aan de man te willen brengen dat je de Franse moslims kunt kenschetsen als gematigde fundamentalisten die soms, maar ook weer niet heel vaak, vatbaar zijn voor radicalisatie. Een interessant rondje evenwichtskunst, zeker, maar welke waarde moeten we er aan toekennen?

Giesen citeert uitgebreid uit een recent gepubliceerd onderzoek van de liberale denktank Institut Montaigne over een onlangs verschenen enquête onder de Franse moslims. De resultaten daarvan zijn ongeveer in lijn met eerdere bevindingen elders in Europa, hetgeen bij mij de verdenking doet rijzen dat ze een lichte onderschatting impliceren. Frankrijk heeft de grootste islamitische minderheid in Europa binnen de grenzen, en alleen in Zweden zijn de percentages ten opzichte van de autochtone bevolking ongunstiger. Maar dat lijkt de denktank zich zelf ook te realiseren, al vrees ik dat uit de manier waarop onderstaand citaat is geplaatst dat men het omgekeerde bedoeld van mijn vrees.

De afgelopen jaren signaleerden sociologen en politicologen de opmars van een fundamentalistische islam, maar die stelling werd zelden tot nooit met cijfers onderbouwd. Het onderzoek van het Institut Montaigne is ‘een eerste verkennende analyse, die nog moet worden gepreciseerd en verfijnd’. De cijfers zijn gebaseerd op een enquête onder ruim duizend moslims en Fransen met islamitische wortels. Ze moeten met de nodige voorzichtigheid worden gehanteerd, zo stelt de denktank.

Waarop baseer ik mijn vrees Niet alleen de cijfers die voor Frankrijk ongunstiger zijn dan elders in Europa, lokale hotspots als Malmö en Brussel-Molenbeek uitgezonderd. Ik roep graag in herinnering de martiale reactie van de Franse premier Valls onlangs. Socialisten neigen er toe de immigranten immer preventief in bescherming te nemen, en de socialistische Franse regering is daarop geen uitzondering. De gegevens waarover Valls kennelijk beschikt moeten een zwarter scenario geven dan de gegevens van het instituut Montaigne waaruit Giesen citeert. Iedere andere conclusie is onredelijk en out of character.

Instituut Montaigne mat 28% fundamentalisten onder Franse moslims, onder de jeugd was dat bijna 50%. Dat klinkt alsof het nog wel meevalt, minder dan de helft van het totaal zou dus zelfs niet fundamentalistisch zijn. Fout. Niet alleen doordat de verhoudingen jeugd-volwassenen door de hoge geboortecijfers ongunstiger liggen dan we uit eigen ervaring gewend zijn, maar meer nog als we de vergelijking met het islamitische landen in het Midden Oosten bekijken.

Het Midden Oosten zit – anders dan wij vaak denken – vol met gematigde moslims op leeftijd die niet zulke scherpslijpers zijn als hun ietwat hysterische geloofsgenoten in West-Europa. Door de absolute aantallen lijkt dat soms anders, maar het is een feit dat weinigen beseffen.

Met andere woorden: de cijfers die Giesen en het Instituut Montaigne als geruststellend citeren zijn in feite extreem verontrustend. Die poging tot geruststelling zien we ook terug tegen het einde van Giesens artikel:

Volgens het Institut Montaigne vormen de moslims slechts 5,6 procent van de Franse bevolking, sterk verdeeld langs etnische, sociale en mentale lijnen. Bovendien zegt 78 procent niet op een kandidaat te stemmen vanwege het simpele feit dat hij moslim is.

Onderlinge etnische verschillen zijn voor scherpslijpende moslims nog nooit heel belangrijk geweest. Het aantal van 5,6% klinkt al geruststellender, maar de percentages jeugd daarbinnen laten zien dat de snelle groei van die bevolking het aandeel vlot zal doen stijgen. Wat Giesen tenslotte zegt over het stemgedrag van moslims is eenvoudig ridicuul. Niet alleen ontbreken tot nog toe gestructureerde moslimpartijen in het Franse politieke landschap, maar bovendien weet iedereen intussen wat het gewenste antwoord is op dergelijke vragen. Het idee dat zoiets volkomen eerlijk beantwoord wordt is van een hemeltergende naïviteit.