Soms weet je meer dan je weten wilt. Dat Iran en Saudi-Arabië onderling slaags dreigen te raken doet me net zoveel als de oorlog tussen Iran en Irak indertijd: je wenst het niemand toe, maar er mee te maken hebben wil je in ieder geval niet. En dat laatste is nu net waar een probleem dreigt op te doemen.

De executie eerder deze week van 47 terroristen en andere het Saudische regime onwelgevallige personen was overduidelijk bedoeld als een signaal dat de gehele wereld zou zien. In eerste instantie ben je geneigd te denken dat het zandbakkoninkrijk de wereld weer eens tonen wil dat het zich niets aantrekt van wat wij menen te moeten vinden van mensenrechten en de doodstraf, maar de gebeurtenissen die er op volgden lieten weinig aan de verbeelding over voor wat het eigenlijke doel van die massaslachting was.

Saudi-Arabië wenste dat de wereld weten zou, dat het Iran vernederde door een sjiitische geestelijke – Nimr al-Nimr – een kopje kleiner te maken. Iran had eerder de Saudi’s laten weten dat de executie van deze man het land duur zou komen te staan, en koning Salman c.s. namen de gelegenheid te baat dit zo demonstratief mogelijk juist toch te doen. Wat dat betreft waren die 46 anderen dus geen oefenstof voor nieuwe beulen, zoals ik aanvankelijk dacht, maar eerder de requisieten die de aandacht van de rest van de wereld moest vestigen op wat men vanuit de zandbak wilde laten zien. Zoals we in het westen een vrijwel naakt meisje op de motorkap van een moeilijk verkoopbaar barrel plegen te leggen.

Overduidelijk een succes, dat moet worden gezegd. Iran ging geheel bonkers. De Saudische ambassade in Teheran werd bestormd, en die in Bagdad werd met raketten bestookt. Waarop Salman c.s. de betrekkingen met Iran verbraken – gevolgd door een groot aantal andere Arabische staten langs de Perzische Golf.

Daarmee stelde Saudi-Arabië ook bondgenoot USA voor een dilemma. President Obama had vorig jaar net na veel onderhandelingen laten zien dat de USA geen greep kregen op Iran, en had middels de opheffing van de sancties tegen het land de weg vrijgemaakt voor een hernieuwde start van het Iraanse nucleaire programma. Dit verdrag was iets waar Saudi-Arabië mordicus tegen was geweest, maar Obama zette door. Tot groot èn gezamenlijk afgrijzen van het soennitische Midden Oosten en Israël. Naar verluidt hadden Israël en Saudi-Arabië er zelfs nog over overlegd of ze iets konden bedenken om Obama op andere gedachten te brengen.

Tot op heden wees niets er op dat men iets had bedacht.

Toch lijkt het er op dat zich nu iets gaat ontwikkelen dat lijkt op een plan. Al willen we dat in de EU niet weten, want we zouden erbij betrokken kunnen raken. Als Iran en de Saudi’s daadwerkelijk in oorlog geraken, kunnen we nog iets verwachten vergeleken waarbij de Iraans-Iraakse oorlog slechts een schermutseling was. Bahrein, een staat die SA nu diplomatiek steunt, is extreem kwetsbaar doordat het soennitische koningshuis een bevolking regeert die in meerderheid sjiitisch is. En het ligt recht tegenover Iran – in de frontlijn, zogezegd.

De hamvraag is nu: wat gaat Obama hier mee doen? Saudi-Arabië laten vallen is onder de huidige omstandigheden ondenkbaar, zeker gezien de situatie in Irak en Syrië. Maar onvoorwaardelijke steun betekent dat Iran eenvoudig het nucleaire verdrag verscheurt, al zal het wel al bezig zijn geweest dat te negeren. Dat zou veel mensen goed uitkomen, maar de razernij vanuit Teheran heeft dit alles in een stroomversnelling gebracht. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de al in gang zijnde oorlog in Jemen, waar Iran de Houthi’s steunt tegen Riyaad.

Niet geheel onverwacht lijkt mij.

Obama blijft de trekpop van de potentaten uit het MO. Hij heeft nu de keus uit twee bijzonder onaantrekkelijke opties: voluit SA steunen, met het risico van een oorlog met Iran, of SA laten vallen zodat het MO compleet ontploft als Iran de Saudi’s een pak slaag geeft.

Rusland heeft al aangeboden te bemiddelen, dus dat zullen de Amerikanen nu ook wel moeten doen. Opnieuw stort hiermee iets van de Amerikaanse strategie voor het MO in. Onzichtbaar zie ik op de achtergrond Putin hoofdschuddend voor zijn TV zitten brommen: Wat een prutsers.