De heisa rond Thierry Baudet en het Forum voor Democratie laat – voor wie het zien wil – een aantal opmerkelijke strategieën van politieke belanghebbenden zien om de eigen achtertuinen te beschermen, die door het FvD worden bedreigd.

Politieke conflicten tussen partijen kunnen twee redenen hebben:

1. hun standpunten bevinden zich aan het andere uiterste van de betreffende schaal, waardoor ze tegengesteld zijn
2. of ze zitten in elkaars vaarwater en zijn directe concurrenten voor de gunst van bepaalde groepen kiezers die zij als hun eigen achtertuin beschouwen.

Van dat eerste zijn PVV en D66 een klassiek voorbeeld, en voor zo ver dat niet van begin af aan al zo was, dan heeft Alexander Pechtold zijn partij sinds zijn aantreden als partijleider wel zo gemanoeuvreerd dat dat inderdaad het geval werd.

Van dat laatste zijn curieus genoeg PVV en PvdA een minstens zo goed voorbeeld. Doordat de PVV van begin af aan zich vrij nadrukkelijk richtte op de door de PvdA verwaarloosde bevolkingsgroep van de minder hoog opgeleide traditionele Nederlander, liet zij een bommetje ontploffen in een electorale goudmijn die de PvdA als haar vrijwel exclusieve achtertuin beschouwde. Weliswaar vingen ook CDA en VVD daar wel eens visjes en begon de SP zich er te vestigen, doch het grootste aandeel in de vangst was en bleef voor de PvdA. Maar al in de jaren tachtig was men er tot grote schrik achter gekomen dat ook de Centrumpartij in die achtertuin een concurrent kon zijn, en potentieel zelfs een geduchte.

Dat was dan ook de belangrijkste reden waarom de PvdA direct zo zwaar inzette op de afkeer van Pim Fortuyn en later Geert Wilders. Dat men niet gediend was van zijn standpunten geloof ik zonder meer, maar dat het de fundamenten onder de electorale positie van de PvdA weg spoelde was onvergeeflijk. Het gewone volk, dat was van links. En dat hoorde zo te blijven vond men.

We zijn nu twintig jaar verder, en van de electorale fundamenten van de PvdA is weinig meer over dan wat ambtenaren en onderwijzende minizuiltjes. Ook vallen er nog wat smeulende restjes in uithoeken van de door de SP gekaapte FNV (waarbinnen de aanwezige PVV’ers rücksichtslos onderdrukt worden) waar te nemen. Maar verder is dit ideologische gevecht beslecht.

In diezelfde periode floreerde D66 na de wederopstanding onder Pechtold als nooit tevoren. Het werd meer dan ooit de partij van de jonge intellectueel die progressieve sentimenten had, maar de PvdA vaak te drammerig (en, onuitgesproken maar waar: te allochtoon gefixeerd) vond. Ook het zelotige internationalisme dat D66 uitdraagt als tegenwicht tegen de sentimenten waarop de PVV zich baseert is een belangrijke factor. Ondanks alles behield D66 ook nog het imago (en het bijbehorende electoraat) van de partij die wilde dat de macht beter, want eerlijker, werd verdeeld. In de benadering van D66 betekent het kunnen stemmen voor je lijsttrekker en top van de kandidatenlijst als hoogste goed.

En daarmee zijn we terug bij de opkomst van Thierry Baudet en de fundamenten onder D66 die hij aantast met het FvD. Dat de media links zijn is bekend, maar dat dat linkse automatisch in houdt dat journalisten specifiek PvdA-gezind zijn is een verleidelijke maar onrealistische gedachte. Het internationalisme van D66 appelleert juist zoveel te meer aan de instincten van de moderne journalist. De agressie vanuit de journalistiek tegen het FvD ontstond vlak voor de verkiezingen, toen begon te blijken op wie Baudet de grootste aantrekkingskracht had: jonge, hoogopgeleide mensen. Aanvankelijk leek hij in de eerste plaats een concurrent van de PVV te gaan worden, en men kon hem overal in het linkse spectrum zijn boodschap zien verkondigen – zo had men er nooit genoeg.

De praktijk bleek anders, en dat zien we nu ook al terug in de manier waarop bijvoorbeeld D66 de tegenaanval in zet op het FvD in Amsterdam, in de aanloop naar GR2018. FvD blijkt stevig te vissen in de vijver met jonge intellectuelen die het zelotige van D66 wat al te vanzelfsprekend vinden. En die groep blijkt ook nog eens veel groter dan men vermoedde. Het is niet dat het FvD kiezers tot nieuwe gedachten verleidt, maar dat ze aan de oppervlakte brengt wat er onder de waterspiegel nog meer aanwezig is. En dan is de basis van D66 plotseling een stuk minder stevig dan zij leek.

Dat is ook de reden dat de PVV relatief weinig last heeft van de opkomst van het FvD. Men kent een grote overlap in standpunten, maar minder in doelgroep. Dat zich tussen die partijen wel degelijk mensen heen en weer zullen bewegen geloof ik zonder meer. Maar dat zijn net niet de mensen waarom ze zich bij D66 zo druk maken nu.