Richard Ferrand, voorzitter van de Assemblée, is een rotte appel in het mandje van Macron. Maar de president van Frankrijk maalt daar niet om.

Grapjassen noemen Frankrijk wel eens een ‘République bananière’, vooral om aan te geven hoe corrupt de politiek er wel niet is. En inderdaad, wie zoals ik met één been in het calvinistische Nederland staat en met het andere in Frankrijk, valt van de ene in de andere verbazing. Al is er sprake van gewenning, na het duizendste schandaaltje van een Franse politicus die zijn vrouw of zijn zoon door de staat uit laat betalen voor iets wat ze helemaal niet doen, een ander die een moeilijk klusje opknapt voor de president waarvoor zijn vrouw door diezelfde president beloond wordt met een schitterende baan, of weer een ander die zich in ruil voor wederdiensten door een gulle gever een pak van twintigduizend euro laat aanmeten.

Corruptie is één ding, maar het democratische systeem rechtstreeks en onbeschaamd saboteren, dat is iets anders. Macron, zijn ministers, en zijn parlementsleden in de Assemblée hebben daar soms een handje van. Een enkele keer loopt het in de gaten, dan hoor je wat gesputter van media en publiek, maar meestal gebeurt er verder niks.

Dat zou wel eens kunnen veranderen, al zal ik mijn adem niet inhouden om daarop te wachten. Het begint te borrelen, na wat er vorige week in het parlement gebeurde. Dat zou zelfs in een gemiddeld derde wereld land tot enige opschudding hebben geleid.

Misschien kent u hem niet eens, Richard Ferrand, een politicus die hoog op de ladder zit: hij is voorzitter van de Assemblée. Als hij niet zo’n goede vriend van de Macronnetjes was geweest, zou hij dat misschien nooit zijn geworden. Ferrand was eerst socialist, een kaviaar-socialist om precies te zijn, maar is nu parlementslid voor Les Républicains en Marche, LREM, de partij van Macron. De president beloont politici die de juiste keus maken en zich bij zijn liberale middenpartij aansluiten. Wie dat niet doet, krijgt tegenwind. Daarom wisselen politici ter linker- en rechterzijde tegenwoordig sneller van partij dan van onderbroek.

Op 25 september werd in de Assemblée gestemd over een wetsvoorstel van LREM. Het ging over bio-ethiek en PMA, dat laatste is wat hier ‘medisch geassisteerde voortplanting’ heet.

Geen probleem denkt u, LREM heeft toch de meerderheid? Ze zijn er alleen niet zo vaak, het is nogal een zooitje ongeregeld dat regelmatig iets anders heeft te doen. Hun geld krijgen ze toch wel. Op deze dag waren er in ieder geval maar heel weinig.

Iedere zetel in het parlement is uitgerust met een elektronische schakelaar, om voor of tegen een wetsvoorstel, amendement of wat ook te stemmen, de uitslag is dan meteen zichtbaar aan een grote muur. Voorzitter Ferrand maakt daar vaak geen gebruik van. Hij laat de leden liever met handopsteking stemmen. We weten nu waarom.

Dankzij de vaste camera’s kon iedereen meekijken: een stuk of 15 leden stemden tegen, en 7 stemden voor. Gek genoeg stemden drie afgevaardigden zowel voor als tegen, misschien daar nu maar even niet het hoofd over breken…

Wie schetst de verbazing van vrijwel alle aanwezigen, toen Ferrand het voorstel als volgt afhamerde: ‘OK, de motie is aangenomen, door naar de volgende.‘

Zelfs zijn assistent, die aan een tafeltje achter hem zit, kwam overeind om de voorzitter iets in het oor te fluisteren, waarschijnlijk dat hij zich aan het vergissen was. Zijn microfoon bleef open, het geërgerde antwoord van Ferrand horen we duidelijk: ‘Nee hoor, ik zag het toch? Ach, wat maakt het uit, aangenomen is aangenomen, dat staat,’ en meer woorden van die strekking.

Oppositieleden roerden zich vanaf de banken, een enkele kreeg het woord van Ferrand. Hij riep dat het een schande was en dat er niks van klopte. De voorzitter deed dit af met: ‘Zeur niet, waarom protesteert u? Ik heb het toch gezien! Aangenomen is aangenomen, we hebben het er niet meer over, klaar,’ enzovoort.

Het was een ontluisterend spektakel, de voorzitter van de Assemblée die de zaak leek te bedonderen, achter zijn klatergouden tafeltje versierd met beeldjes, nog uit een tijd dat de mensen kleiner waren, en daarom tot net onder Ferrand’s forse hangbuik reikend.

Hij kijkt als een beledigd kind in het rond en wuift iedereen weg die hem beleefd aan het verstand probeert te brengen dat hij het niet goed heeft gezien. De videoclip van dit gebeuren loopt al naar een miljoen views in Frankrijk…

De grootste vraag is natuurlijk hoe vaak dit onopgemerkt eerder is gebeurd. Als de zaal voller is, valt fraude bij het tellen minder snel op. Want dat was het, daar lijkt me weinig twijfel over. Ook al lieten zowel de president als zijn eerste minister meteen weten dat de Kamervoorzitter hun volledige steun heeft. Met politiegeweld gaat het precies zo: de top roept onmiddellijk dat er niets onrechtmatigs heeft plaatsgevonden, nog voor enig onderzoek is verricht.

Blijven we nog zitten met de vraag waarom de voorzitter dat prachtige elektronische stem-systeem niet wenst te gebruiken…

De Assemblée zelf heeft nauwelijks gereageerd, per tweet is gemeld dat de voorzitter de enige is die vanaf zijn positie alles kan zien. De assistent die één meter achter hem zit dan niet? Dat zou het publiek graag willen weten, maar vragen waren niet welkom.

Wie is Richard Ferrand? Een afgevaardigde van de Finistère, een winderige streek aan het uiterst westelijke puntje van Frankrijk, en een lieveling van het blad Le Canard Enchainé, dat al flink wat schandaaltjes over hem onthulde. Bijvoorbeeld dat hij zijn studerende zoon jarenlang door de Assemblée liet betalen. Hij zou daar iets voor zijn vader doen, maar wat precies, is niet bekend. Het blad had zoals gewoonlijk gelijk: Ferrand moest later zeggen dat het hem speet.

Hij stond eerder aan het hoofd van een klein verzekeringsbedrijf in zijn district, de Mutuelles de Bretagne, vooral actief in thuishulp voor ouderen. Ferrand zorgde dat zijn vrouw een goed jaarlijks inkomen van deze Mutuelles ontving, via een ondoorzichtige vastgoedconstructie. Zij is advocaat, en verhuurde zogenaamd iets aan het bedrijf.

Genoemde zaken kwamen dankzij de Canard aan het rollen in 2017, toen Ferrand door zijn kameraad Macron net was benoemd tot ‘minister van Territoriale Cohesie’, iets in de sfeer van ruimtelijke ordening. Daar kon hij meteen weer mee ophouden, want een minister als verdachte bij de rechtbank, dat mag hier – nog – niet.

Macron werd onlangs gevraagd waarom een man die geen minister mocht zijn, en door de rechter niet werd vrijgesproken, nu toch voorzitter van de Assemblée kan zijn. ‘Ach, die regel geldt alleen voor ministers, niet voor parlementariërs,‘ aldus de president. Het is inderdaad een feit dat van de parlementsleden die voor Macron’s partij in de Assemblée zitten, er al tussen de twintig en dertig door een rechter zijn veroordeeld, voor zeer uiteenlopende feiten, van geweld tot fraude. En dat aantal stijgt gestaag…

Op de Nederlandse versie van Wikipedia wordt het feit dat Ferrand verdachte is bij een rechtbank in die affaire met zijn vrouw en de Mutuelles, uitgedrukt als: ‘Hij was het onderwerp van een uitdijende polemiek‘. Het item sluit af met deze zin: ‘Hij oordeelde dat hij zich niets te verwijten had’.

Hoe die teksten daar komen, ik weet het niet, al heb ik een vermoeden.

Er gaat in ieder geval een wereld achter schuil.

---

Alexander van der Meer is correspondent van onder andere Veren of Lood in Frankrijk.