De fractieleiders van VVD, PVV en CDA moeten gaan praten over de vorming van een rechts kabinet, al dan niet met gedoogsteun van de PVV. Informateur Ruud Lubbers (CDA) heeft hen gevraagd daarover onderling gesprekken aan te gaan, die niet onder zijn leiding zullen plaatsvinden. Dat laat de Rijksvoorlichtingsdienst vrijdag weten.
Lubbers heeft van koningin Beatrix de opdracht te onderzoeken welke mogelijkheden aanwezig zijn voor de vorming van een kabinet dat mag rekenen op een ‘vruchtbare samenwerking met de Staten-Generaal’. Dit is echter ‘niet werkelijk bespreekbaar’ voordat eerst een onderzoek heeft plaatsgevonden naar ‘politieke samenwerking’ tussen VVD, PVV en CDA, stelt de informateur.
VVD, PVV en PvdA vinden dat een Rechts kabinet moet worden onderzocht. CDA-leider Maxime Verhagen ziet zo’n kabinet echter nog steeds niet zitten, zei hij vrijdag opnieuw. Lubbers is zich hiervan bewust, schrijft hij. Wilders heeft echter ook aangegeven dat een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van zijn partij ook bespreekbaar is. Ook die variant moet daarom worden onderzocht.

Tot zo ver is het allemaal redelijk normaal.

Omdat deze gedoogvariant niet onder de onderzoeksopdracht valt, zullen de gesprekken niet onder leiding van Lubbers plaatsvinden, laat hij weten. Lubbers komt daarmee tegemoet aan de wens van de Tweede Kamer. Eerder deze week werd duidelijk dat de Kamer een benoeming van Rutte als informateur zou steunen.

Dit begint een beetje te stinken. Niet alleen komt de bekendmaking heel kort op het gesprek dat Lubbers had met Verhagen, maar ook SP-leider Emile Roemers, benevens de afgevaardigden van CU, PvdD en SGP komen nog langs. Ook door het mogelijke belang van de SGP voor de benodigde extra stabiliteit van een Rechts kabinet is deze snelle bekendmaking hoogst onheus naar de kleinere partijen toe.
Erger is dat Lubbers zijn kostbare tijd er niet aan wenst te verspillen. De drie heren van VVD/PVV/CDA moeten het zelf maar onderling bespreken, voor de vorm is Mark Rutte informeel tot adjunct-informateur benoemd. Lubbers eist de facto dat men gelijk het concept van een Deense minderheidsvariant doorneemt, maar omdat die niet onder zijn opdracht viel, laat hij ook dat aan zijn nieuwe adjunct Rutte over.

VVD, PVV en CDA moeten in de loop van volgende week Lubbers laten weten waar hun gesprekken toe leiden.

Dit is de klap op de vuurpijl. Lubbers blijft de verantwoordelijke informateur, waar Rutte aan zal moeten gaan rapporteren.
Als dit niet betekent dat Lubbers het niet gebeuren ziet, dan wil ik daar graag keiharde bewijzen van zien. Het is ook een heel harde terechtwijzing van Mark Rutte: je mag even spelen, maar niet te laat thuis komen, en maak je niet vuil, is het consigne.

De grap van de opstelling van Lubbers is natuurlijk, dat een succesvolle richting van de besprekingen automatisch zou betekenen dat hij en zijn informateurschap in het luchtledige komen te hangen. Daar gaat hij klaarblijkelijk niet van uit. Ergens in de loop van volgende week wil Lubbers graag horen dat het allemaal toch niet kan, zo´n rechts of Deens kabinet, en dan gaat hij verder met het knutselen aan een Middenkabinet, zijn uiteindelijke opdracht. In feite gooit men nu vanuit het oogpunt van machtsspelletjes een week tijd weg om Wilders alsnog helemaal af te serveren. De koningin heeft een handlanger met een lang, scherp mes gestuurd.

Niet alleen wordt over de tegenstribbelende Maxime Verhagen heengelopen, politiek gezien wordt de CDA-leider vreselijk misbruikt. Het is een vorm van affakkelen, wat Lubbers hier doet. Verhagen kan geen kant meer op, als hij zich aan de regels houdt. Als hij Rechts laat mislukken, wordt het CDA in een Middenkabinet vermalen tussen de eisen die PvdA en VVD elkaar gaan stellen. Maar hij mag Rechts duidelijk niet laten slagen, waarmee de zwarte piet die hij eind volgende week krijgt toegespeeld voor iedereen open en bloot te zien ligt.

Resteert de vraag hoe Maxime Verhagen zijn eigen politieke toekomst ziet. Gaat hij mee in het traject dat Lubbers vandaag voor hem heeft uitgezet, dan laat hij zichzelf definitief degraderen tot politieke stroman, en erkent daarmee niet meer te zijn dan een trekpop van gevestigde belangen. Met een goed pensioen, dat wel. Maar heeft Maxime Verhagen voldoende ruggegraat en ambitie, dan gaat hij volgende week serieus aan de slag, en laat de onderhandelingen tenminste twee weken doorlopen. Daarmee zou hij Lubbers een koekje van eigen deeg toedienen, omdat hij diens positie daarmee onmogelijk maakt. Tegelijkertijd heeft hij de mogelijkheid te testen hoe groot de oppositie binnen zijn eigen partij tegen een Deens kabinet is, en door een onafhankelijke opstelling kan hij tegen de verdrukking in zijn positie binnen het CDA vestigen.

Wat ziet Verhagen als zijn toekomst? Het is nu de belangrijkste vraag, belangrijker dan zijn politieke wens wat betreft de kleur van het kabinet.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.