Er gaan sinds lang geruchten over wie de nieuwe burgemeester van Amsterdam zal moeten worden. Zelfs al voor bekend werd dat Eberhard van der Laan terminaal ziek was, werd die vraag van tijd tot tijd hardop gesteld. En velen blijken te mijmeren. Zoals bijvoorbeeld Femke Halsema.

Femke Halsema is zonder twijfel de bekendste Nederlandse politica die al een hele tijd geen politica meer is. Waar voor de meesten opstappers geldt dat men een nieuw baantje vindt en de carrière in een wat minder schel verlichte omgeving voortzet, bleef Halsema altijd een beetje hangen. Eens wat hier doen, dan weer daar gesignaleerd – een echte nieuwe carrière kwam nooit van de grond, maar de aandacht bleef. Dat dat mede mogelijk werd door haar tijdige vertrek uit de Tweede Kamer – een paar weken voor de regeling die financiële onafhankelijkheid voor de rest van je leven garandeerde werd afgeschaft – beseffen maar weinig van haar fans.

Is dat oprakelen relevant – als FH burgemeester van Amsterdam zou willen worden? – zo vroeg mij eerder deze week iemand. Het lijkt me van wel. Het burgemeesterschap is een verantwoordelijk ambt, waarvoor je iemand hebben wil die zich met hart en ziel in zet voor het openbaar bestuur, zonder zich te bekreunen om de details van eventuele emolumentenkwesties. Zin in de toekomst, zogezegd. En vol vertrouwen in eigen kunnen en visie op de samenleving.

Om over dat laatste nog een kleine sneer te geven – iemand die haar kinderen van een ‘zwarte school’ weghaalde omdat het niet werkte geeft kennis van verantwoordelijkheidsgevoel voor haar naasten, door verder over deze problematiek te zwijgen zie je dat ze wegduikt als haat overtuigingen botsen met de werkelijkheid van alledag waar duizenden Amsterdamse gezinnen dagelijks tegen aan lopen. Een burgemeester zou iemand moeten zijn die de werkelijkheid recht doet, in plaats van thee te drinken en te kwaken dat ‘Amsterdam het heeft’, om het in het perspectief van eerder mislukte Amsterdamse eerste burgers te plaatsen.

Vandaag is er dan een eindelijk een profiel verschenen waaraan de eerste burger zou moeten voldoen. De Telegraaf is er trots op de gewenste waslijst voorbeeldige eigenschappen te kunnen publiceren, maar staat er iets opzienbarends in? Wellicht dat vrijwel alles wat wordt gevraagd contrasteert met Jozias van Aartsen, de huidige vervangburgemeester. Over de hele procedure moet je trouwens constateren dat het verbijsterend blijft hoe lang men wacht tot zij van start kon gaan. Het is nooit chique iemand te vervangen die terminaal is. Maar als we dit land op basis van fijngevoeligheid zouden moeten besturen, dan zou de kist van Johan de Witt wellicht nog steeds op het Binnenhof gereed staan voor een waardiger begrafenis. En beginnen met de vervanging van Eberhard van der Laan had zeker een jaar geleden al gemoeten.

Intussen piekert Femke Halsema verder, nadat zij de boot steeds afhield met een beroep op die ontbrekende profielschets. De manier waarop ze er over sprak maakt kristalhelder dat ze zeker voornemens is te solliciteren. Op basis waarvan? Dat GL de burgemeester leveren wil, en niemand beschikbaar heeft die beter zou kunnen zijn. Is dat een basis?

Wellicht. Want terwijl ik dit opschrijf word ik er ook aan herinnerd dat kiezen voor een regent als Van Aartsen – wiens complete falen voortdurend onderstreept dat ervaring in voorgaande hoge functies niet automatisch geschikt maakt voor een baan die soms werkelijk leiderschap vraagt – ook geen succes is.

Dat men niet vorig jaar al wilde starten met een procedure voor deze benoeming ligt mogelijk ook aan de gemeenteraadsverkiezingen van vorige maand. Vorige jaar rond deze tijd had ik mijn geld met vertrouwen gezet op Alexander Pechtold als de nieuwe burgemeester van Amsterdam. Of hij echt uit de race is weet je nooit, maar de desastreuze afloop van 15 maart zal zijn positie niet hebben verbeterd.

Het is op momenten als dit dat je de noodzaak ven een gekozen burgemeester sterker voelt dan ooit. De meest denkbare kandidaten nu zijn beklagenswaardig zwakke of slechte bestuurders, dan wel geven ze de indruk geven dat te zullen zijn. Dat is een uitstekende reden om iemand voor een relatief korte termijn te benoemen om na een paar jaar eens te bezien hoe dat is verlopen.

In het huidige Nederlandse systeem is een benoeming tot burgemeester voor de rest van het werkzame leven, mits er geen conflicten met de gemeenteraad ontstaan. Wat een extra argument biedt om de burgemeester door de bevolking te kiezen – afgezien dus van het democratische argument. Na vier jaar bepaalt bevolking dan of een burgemeester een nieuwe termijn verdient of niet. Maar gezien het vertrek van Halsema uit de Tweede Kamer op een voor haar financieel opvallend geschikt moment, vermoed ik dat haar belangstelling voor het ambt hierdoor verminderen zou. Dat is een ietwat bedroevende conclusie van deze weging van haar geschiktheidsprofiel.

Niet dat de gemeenteraad daar nu wakker van zal liggen. Uiteindelijk blijft het allemaal partijpolitiek. Regentesk Nederland stroopt de mouwen op voor een partijtje carrière-bestuurlijk worstelen voor gevorderden. Het wordt dus een

’boegbeeld’, ’netwerker’ en ’belangenbehartiger’, die heldhaftig, vastberaden, barmhartig (???H.) is. Hij is een democraat in hart en nieren en hoeder van de rechtsstaat” waar Amsterdammers vertrouwen in moeten hebben.

Interessant!