Fakenews begint uit het centrum van de politieke aandacht te raken. Dat is niet per ongeluk, aangezien het woord zijn functie tegen alternatieve nieuwsbronnen begint te verliezen. En er is sprake van een boemerangeffect.

Dat boemerangeffect wordt mooi geïllustreerd door het schandaal dat nu de Oostenrijkse verkiezingen lijkt te gaan domineren. De sociaaldemocratische SPÖ zat al in de hoek waar de klappen vallen, en een aantal partijleden hoopte het tij te keren door de leidende christendemocraat zwart te maken via Facebook. Zondag 15 oktober zijn er verkiezingen, en het valt niet eenvoudig te zien hoe de SPÖ nu nog aan een verpletterende nederlaag kan ontkomen.

De sociaaldemocratische SPÖ van de Oostenrijkse bondskanselier Christian Kern is twee weken voor de verkiezingen ernstig in verlegenheid gebracht. Medewerkers van de partij hebben geprobeerd met nep-accounts op Facebook de christendemocratische kanselierskandidaat Sebastian Kurz (ÖVP) te beschadigen.

Een klassieker gevalletje fakenews via social media zie je niet vaak. En dat partijleden dit proberen is ook een illustratie van wanhoop, aangezien de kans dat het niet uitlekt fenomenaal veel kleiner is dan de kans op succes. Interessant is wel de invalshoek die men in het traditioneel tamelijk xenofobe Oostenrijk koos:

In de Facebookgroep De Waarheid over Sebastian Kurz werden met video’s en commentaren complottheorieën verspreid over banden van Kurz met de Hongaar George Soros en het heimelijke doel om Europa te vernietigen. De andere groep, Wij, voor Sebastian Kurz was ingericht als fanpagina, waarin zijn kritische standpunten over het vluchtelingenbeleid werden aangedikt.

Kurz zou vóór Soros maar te heftig tegen immigratie zijn? Interessante combinatie. Het zijn de spelletjes die politieke partijen vroeger via bevriende media instaken. Zoals in Nederland de journalistiek via de NOS is gelijkgeschakeld, aangezien daar wel degelijk de vereiste houding van de Nederlandse journalist wordt bepaald. Het is ook waar het woord fakenews vermoedelijk zijn oorsprong vindt: het dedain van de medewerkers van gevestigde media voor de concurrentie tegenover wie ze gestadig terrein verliezen.

Onschuldig of onwetend kun je het spel in Oostenrijk trouwens niet noemen:

Uit documenten blijkt dat de pagina’s een initiatief zijn van SPÖ-adviseur Tal Silberstein, melden Oostenrijkse media. Zeker één lid van het campagneteam van de sociaaldemocraten zou betrokken zijn geweest bij het beheer van de pagina’s. Verder zou de SPÖ een half miljoen euro hebben uitgetrokken voor de lastercampagne.
SPÖ-campagnechef Georg Niedermühlbichler heeft bevestigd dat er een lid van zijn team achter de pagina’s zat, maar dat hij daar zelf niets van af wist. Niedermühlbichler heeft zijn verantwoordelijkheid genomen en zich teruggetrokken als campagneleider.

Een half miljoen financiering, maar niemand merkte of wist er iets van? Verbazingwekkend wat men accepteert als argumenten. Dat zie je dan terug in de last ditch stand die de beschuldigde partij mompelt als ze met hun handen in de koektrommel worden betrapt:

Bondskanselier Kern (SPÖ) stelt een intern onderzoek in naar de zaak. Hij wil overigens niet uitsluiten dat de christen-democraten zelf achter het schandaal zitten. Een ander SPÖ-lid zei dat het hem niet zou verwonderen als Kurz zelf een vinger in de pap heeft gehad.

Er zijn altijd mensen die dit laatste geloven willen. Zoals de partijaanhangers van de SPÖ, die ook in Oostenrijk ongetwijfeld de media bevolken als een ware sprinkhanenplaag.

Fakenews dat door politici wordt ingestoken is van alle tijden. Nu er meer aandacht voor fakenews kwam, werden ook de machinaties van politieke partijen vanzelf een doelwit. Dat is een belangrijke reden waarom in de toekomst de journalistiek een seintje zal krijgen (als dat niet al gebeurd is) de jacht op fakenews liever te staken: er komt meer boven dan men wenselijk vindt.