Drie wetenschappers van gammafaculteiten uit Utrecht hebben zich in de Volkskrant van 6/6/13 verzet tegen de algemene kritiek op het eindexamen Nederlands van dat jaar. Met het bekende argument: ‘uit onderzoek blijkt’.

Er wordt niet vermeld om welk onderzoek het gaat of waar je het zou kunnen vinden. Uit onderzoek zou gebleken zijn dat de getoetste vaardigheden cruciaal zijn voor goed tekstbegrip. Later in het vertoog zou onderzoek hebben uitgewezen dat multiple choice dezelfde uitslagen laat zien als een examen met open vragen. Maar dat was juist het bezwaar van zoveel mensen, dat in dit geval de getoetste vaardigheid uitsluitend leek te hebben bestaan uit het succesvol beantwoorden van multiple choice vragen. Een schrijfster vertelde trots in haar column dat ze een examen Spaans met goed gevolg had afgelegd terwijl ze geen woord Spaans sprak. Natuurlijk moet je behoorlijk slim zijn om te kunnen zien welk antwoord bedoeld is als je het onderwerp niet beheerst. Maar het is het onderwerp dat geëxamineerd wordt en niet het IQ van de examinandus.

Ook lijkt het me heel goed mogelijk dat iemand een tekst begrijpt zonder dat hij in staat is daarover verslag uit te brengen in het soort geheimtaal dat de gammawetenschappen daarvoor hanteren. Je hoort vragen te stellen en antwoorden te krijgen in helder en begrijpelijk Nederlands. Dat lijkt mij een eerste vereiste voor een eindexamen. En dat iemand niet weg komt met vreselijk spelfouten, in welk onderdeel van het eindexamen dan ook, dat is juist goed. Er is geen reden om iemand los te laten op de hogere regionen van de samenleving die niet spellen kan. Of hij die fouten maakt in een eindexamen aardrijkskunde of redekundig ontleden zou er niet toe moeten doen.

Het beantwoorden van foute vragen is notoir moeilijk, Het is met eindexamens soms net als met kruiswoordraadsels. Pas als je de bizarre kronkels kunt volgen van iemand die zo’n puzzel maakt kun je zijn verkeerde vragen goed beantwoorden. Goed dan te verstaan als in overeenstemming met wat de stumper bedoeld heeft.

Het is duidelijk dat Oostendorp te vergeefs gepleit heeft voor een verbetering van de eindexamens Nederlands. Waar hij naar had moeten streven is een verbetering van de faculteiten op de universiteiten. Misschien zou het beter zijn om de menswetenschappen maar een decennium of wat in de ijskast te stoppen tot we mensen hebben opgeleid die in die vakken les kunnen geven. Tot het curriculum moet dan in elk geval logica horen en misschien is een met succes afgeronde bèta studie ook wel een geschikt vereiste.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp