Victor Onrust vindt dat Ewald Engelen terechte aandacht heeft voor het kapitalisme in de moderne wereld, maar vindt zijn teruggrijpen op de klassieke klassenstrijd zowel ongeïnformeerd als slecht doordacht – eerder hoopvol. De tegendraadse PvdA-denker Jacques de Kadt wist daar beter weg mee zegt hij. Een analyse.

4 April schreef Ewald Engelen @deGroene “Eerst het vreten, dan de identiteit“. Ewald is een van de weinige publieke intellectuelen die het serieus over het kapitalisme heeft. Zijn observatie dat “politici, journalisten, intellectuelen en academici een blinde vlek voor de politieke economie van het mondiale gefinancialiseerde kapitalisme hebben” deel ik van harte. Ook deel ik zijn analyse dat identiteitspolitiek en cultuurrelativisme een belangrijk onderdeel is van een verdeel en heers strategie van datzelfde kapitaal (“werkgevers”). Een en ander houdt mij al tien jaar bezig.

Met de oproep van Ewald om terug te keren naar de klassieke klassenstrijd, en dan vooral de vakbonds-invalshoek van het vreten, slaat hij de plank volledig mis. Dit is tenminste 150 jaar uitgangspunt van het socialisme geweest – van communisme tot sociaaldemocratie – en heeft keer op keer gefaald. Het is niet voor niets dat de identiteitsstrategie succesvol is en “al twintig jaar lang geen enkele traditionele politieke partij op het idee gekomen is om door de kleine culturele verschillen heen te breken“.

De zware onderschatting van het belang van identiteit, het voornaamste product van “cultuur”, die uit dit laatste citaat spreekt verduistert uiteindelijk het zicht op de effectiviteit van het verdeel-en-heersmechanisme. Dit negeren van de identiteits-kwestie is precies het verwijt dat de Kadt maakte aan het links van de 30’er jaren in Duitsland. Daarnaast: terwijl genderissues en vrouwenemancipatie vanaf de 80’er jaren inderdaad opgeklopte verschillen zijn kan dat van de permanente infiltratie door de islam niet gezegd worden.

De oproep “… om de verworpenen der aarde te helpen ontwaken … die ook natuur, milieu en dieren zou moeten omvatten” omdat “… het leed van minderheden die uiteindelijk allemaal het slachtoffer zijn van die gigantische uitbuitingsmachine die kapitalisme heet” maakt duidelijk dat Ewald zich niet verdiept heeft in de geschiedenis en vooral de mislukking, van de klassenstrijd.

Op zich is het al een eigenaardige oproep omdat natuur, milieu en dieren nog niet zo snel in slagorde mee zullen oprukken tegen het kapitaal. Nog aan te tekenen is dat migranten de “oorspronkelijke bevolking” uitbuiten door een onevenredig beslag op de sociale voorzieningen te leggen en weinig bij te dragen aan het Bruto Nationaal Product. Daarmee zal niet snel een gemeenschappelijk front ontstaan.

---

Dit artikel verscheen eerder op Harde Woorden