Dat de EU en Turkije uit elkaar drijven constateerde ik vrijdag al. Dat politici nu ineens de maatregelen durven nemen die men klaarblijkelijk al langer graag genomen had, is een erkenning van hun onmacht binnen de zieltogende EU.

Er waren eerder al tekenen dat de spanningen te hoog waren opgelopen om nog door suffe politieke apparatsjiks verdragen te worden. De hysterie van de Nederlandse regering aan de vooravond van de verkiezingen op 15 maart in maart was er een goed voorbeeld van. De van elke realiteit gespeende retoriek die daarop uit Ankara volgde moet meerdere politici de ogen hebben geopend. En achter de EU-schermen is kennelijk het een en ander afgesproken, want er komen nu steeds meer maatregelen die de Turkse regering van Erdogan niet zullen zinnen.

Deels lijkt die vastbeslotenheid ook een gevolg van dat allerlei ontwikkelingen nu samenkomen. De herdenking van de Turkse couppoging vorig jaar – buiten Turkije – is een bizar fenomeen dat heel terecht wordt gesmoord, zoals men nu ook in Oostenrijk begrepen heeft. Maar tot de terugtrekking van het Duitse leger van de Turkse basis Incirlik was al eerder besloten. Het zou wel eens meer kunnen lijken dan het is. Ook de resoluties van het EP zijn meer een indicatie van een klimaat dan een van klimaatverandering.

Erdogan lijkt zijn retoriek nu iets te temperen gezien de vrij forse tegenstand die Turkije thans overal in de EU ondervindt. Het kan ook dat hij door zijn aanwezigheid bij de G20 zijn gebruikelijke podium in Ankara miste, en daarom een toontje lager zong. Ook dat tekent de man, en is iets om in het achterhoofd te houden.

Een goede vraag is nu, dat als het nu kan, waarom niet eerder deze ontwikkeling in de kiem gesmoord? Het antwoord is even simpel als traditioneel vrees ik: politiek is de hoop op beter. Wat in een situatie als deze neerkomt op hopen dat het probleem zichzelf op lost. Ik zal de Godwins er verder buiten laten, maar met een grote Turkse minderheid in West-Europa is dat een levensgevaarlijk spelletje dat nog niet is uitgespeeld.

Kenmerkend voor de Nederlandse staatsomroep is de aandacht die men nu ineens heeft voor de protesten door de – eveneens sterk nationalistische – enig overgebleven Turkse oppositiepartij. Maar ook over Kemal Kilicdaroglu’s ‘Mars voor Gerechtigheid’ is Erdogan opvallend gematigd. Een heel slecht teken, want het impliceert dat hij bijna – maar nog niet helemaal – klaar is om toe te slaan voor de finale doodsklap voor de Turkse democratie. Of wat daar nog voor door moet gaan.