Eerste Kamer – Quo Vadis?
De Eerste Kamer wordt door de gekozen leden van Provinciale Staten op 27 mei gekozen. Maar hoe lang zal dit nog zo blijven? Er ontstaat namelijk een probleem.
De ironie van PS2019 is dat het FvD staatkundige hervormingen wil, maar door haar succes veranderingen moeilijker zal maken. Omdat de regentenpartijen het succes van FvD zullen herkennen als een nieuwe stap op het pad van de afbraak van hun eigen macht. Ooit was de Eerste Kamer de menagerie du roi, waarmee hij deze het parlement kon fnuiken. De regering nu zal het niet anders toepassen. Maar met de uitslag van gisteren is divide et impera voorlopig leidend. Veel perspectieven zie ik niet.
Een tweede ironie van PS209 is dat het resultaat wel eens heel wat bestendiger zou kunnen blijken dan de politieke verdeling in de Tweede Kamer. Uitgaande van een vertrek van premier Rutte naar Brussel zijn binnenkort weer Kamerverkiezingen nodig. Als die een nog sterkere verdeling te zien geven dan ze dat nu al doen, dan is een nieuwe stembusgang mogelijk de aangewezen weg om dat weer op te lossen. En al die tijd zal deze Eerste Kamer in dezelfde samenstelling aanwezig zijn, op de achtergrond maar in geval van nood uiterst voelbaar.
In staatkundige commentaren werd afgelopen week al gewezen op het gevaar van politieke spelletjes via de Eerste Kamer. Net als ik hierboven indirect deed, wordt hier genoemd dat de Eerste Kamer voor keihard vier jaar gekozen wordt, waar je dat van de Tweede Kamer nog maar moet afwachten. Ook, dat de Senaat sinds de kieshervorming van 1983 steeds verder gepolitiseerd is.
De feiten hebben aangetoond dat dit het geval is. Voor alle kabinetten sinds 1983 werd de verkiezing van de Eerste Kamer een electorale vuurproef. Vaak spande het er om of het zittende kabinet deze vuurproef zou doorstaan. Soms lukte dat ternauwernood. Het kabinet Lubbers II kwam met de hakken over de sloot in 1987: 38 zetels. Het kabinet-Rutte I – met gedoogsteun van de PVV – viel in 2011 in de sloot: een minderheid van 37 zetels.
.. en werd vervolgens gesteund door de staatkundig hondstrouwe SGP, moet je daar eigenlijk aan toe voegen. Maar een terugkeer naar een systeem waarbij senatoren zes jaar zitten, en per helft gekozen worden omdat dat minder politieke schokken geeft? Het lijkt me geen optie omdat het herkend zal worden als een poging onwelgevallige kabinetten te sauveren.
Zowel van links als rechts heeft men recent gepoogd dat met de Eerste Kamer te doen, en alhoewel het succes steeds beperkt bleef, zal niemand het op willen geven voor meer staatkundige zuiverheid. De tijd is er niet naar, want het vereist grote en stabiele meerderheden die zich de eventualiteit waartegen het zal wapenen niet kunnen voorstellen.
Daar zit ook de clou in het commentaar over de overspannen verwachtingen van wat de Eerste Kamer voor oppositiepartijen betekenen kan:
Veel media laten zich op sleeptouw nemen door partijen die overspannen verwachtingen hebben over afbraak van de politieke meerderheid voor de coalitie in de Eerste Kamer. Sommigen maken het nog bonter en spreken van deze verkiezingen als ‘een referendum voor of tegen Rutte’. Dat is het niet alleen formeel niet, het is ook materieel flauwekul.
Desondanks lijken deze auteurs te vergeten waar de wortel van het probleem zich bevindt. Een jaar of twintig geleden werd meer dualisme tussen Kamer en kabinet bepleit – onderwijl werden de regeerakkoorden verder dichtgetimmerd en werd de politieke speelruimte verder ingeperkt. Daar zit het echte probleem: de gebrekkige ruimte die politici gegund wordt vanwege de grote sociale problemen waaraan de overheid zich niet wenst te hoeven committeren te bespreken.
De pogingen om diezelfde overheid te dwingen het probleem zelfs maar te erkennen zijn de oorzaak van dat politici andere wegen zoeken om een prangend probleem aan de orde te kunnen stellen. Dat dat noodzakelijke podium de Eerste Kamer geworden is is echter geen toeval, aangezien – inderdaad – de stemmingen voor de Statenverkiezingen zijn gaan functioneren als middel om maatschappelijk ongenoegen met een regering kenbaar te maken.
Dat ook dat een noodzakelijk element is van een moderne overheid wordt echter ernstiger onderschat dan het onderwerp verdient. Of staatsrechtelijke zuiverheid daarop zou moeten prevaleren betwijfel ik.
De eerste kamer dus afschaffen.
Komt nog bij dat veel eerstekamerleden er met andere, private belangen zitten.
Fnuikend voor de democratie.
Nou, het doel van een massa kiezers, om duidelijk te maken dat men het in de regering en de media TE BONT heeft gemaakt met het onderdrukken en mondsnoeren van een aanzienlijk deel van de samenleving, dat doel is gehaald. De deplorables hebben van zich laten horen, en hoe.
Oproep aan diezelfde kiezers: negeer het inhoudsloze schelden en demoniseren van slechte verliezers. Blijf rustig en in nette bewoordingen de gekte van links aan de kaak stellen. If they go low, we go high. Om Missus Obama te citeren.
Rutte zal wel weer ergens een A4-tje inleggen om: “recht te doen aan de wens van het volk”.
Ik las ergens een waarheid als een koe.
‘Hoogopgeleid is niet per definitie intelligent, en laagopgeleid niet per definitie dom.’
De voor dom uitgemaakte deplorables hebben bewezen dat het dedain voor hun mening niet gewaardeerd en afgestraft zal worden. En zij zijn met meer, om met de MP te spreken.
Best wel een raar idee dat in de eerste kamer nu 9 antifa bureaukrakers komen te zitten. Als ze hun zin niet krijgen eindigt een debat in 75 bureaukraters.
Het probleem ligt hem niet in de rol van de eerste of tweede kamer, maar in het partij-stelsel.
Democratie is principieel waardeloos als gekozen volksvertegenwoordigers gebonden zijn aan partij-regels en standpunten. Formeel gezien is de stemming geheim, maar de praktijk is het de gewoonte dat men met het partijstandpunt meestemt, ongeacht of dat nu overeenkomt met de eigen standpunten.
Zeker voor de Tweede Kamer geldt daardoor dat veel van de zetels worden gevuld door trouwe partijleden waar niemand ooit van heeft gehoord, waarvan niemand weet waar ze voor staan of hoe (on)betrouwbaar ze zijn maar die de zetel krijgen toebedeeld omdat de partij een x-aantal zetels heeft gekregen.
Wil men echt naar een democratie toe, dan zouden de zetels moeten worden toegewezen aan districten en er per district voor alleen die zetel(s) moeten worden gestemd, niet op partijbasis, maar op persoonlijke basis. Waarbij men dan ook kan worden afgerekend en ter verantwoording kan worden geroepen als men de eigen standpunten niet blijft verdedigen in het parlement.
Dat betekent ook dat er geen partij-coalities worden gevormd, maar per onderwerp op persoonlijke titel wordt gestemd waarbij gelijkgestemden per onderwerp een soort werk-/stemgroep kunnen vormen.
Bovenstaande is uiteraard practisch niet haalbaar, al is het maar dat geen mens voldoende tijd heeft om alle zaken door te nemen om een weloverwogen stem uit te brengen. Het hele idee van partijen biedt de mogelijkheid om specialisten per onderwerp aan te wijzen die onderzoek doen. Helaas blijkt maar al te vaak dat die ‘specialisten’ de ballen verstand hebben van het onderwerp dat ze zich hebben toegeeigend.
Toch zou dat deels door het vormen van werkgroepen tussen individuen kunnen worden opgevangen. Feit blijft dat partij-dogma’s een groot obstakel vormen voor veel zaken.
Dat geldt ook voor regeeraccoorden. er wordt zo veel dicht getimmerd dat geen van de partijen iets overhoudt dat ook maar in de buurt van het programma komt. Indien het zo zou zijn dat de grootste partij per definitie regeert en dan per onderwerp steun moet zoeken zou het ook al een heel ander verhaal worden.