Europa was ooit een continent waar een ware krijgscultuur heerste. Dat dat al lang vervlogen tijden zijn moge duidelijk zijn.

Meer dan 2000 jaar lang blonken Europeanen uit in het afslachten van elkaar, met als dieptepunten de beide wereldoorlogen. Ze bestonden uit een gemixt volk van veroveraars: van de legers van Alexander de Grote, de Romeinen, de Noormannen tot aan de eersten die in de 15e eeuw de onbekende oceanen over zeilden en de vier uithoeken van de wereld innamen. Tijdens dit proces innoveerden ze hun middelen. Tot de moderne oorlogsvoering, van massa- tot nucleaire oorlog. Nieuwe wapensystemen werden uitgevonden, van de kruisboog tot de U-Boot.

Bovenal, die krijgscultuur is vergaan en daarmee ook de waarden van plicht, eer, mannelijkheid en zelfopoffering en wat Tocqueville noemt de “poëtische opwinding van wapens.” In de ober-moderniteit bezitten alleen de Verenigde staten nog over een dergelijke cultuur, die vooral geworteld zit in het zuiden. Onder de Europeanen bezitten alleen de Britten en de Fransen, beide ex-imperialistische machten, nog over kleine restanten van hun oude krijgscultuur, maar ook daar is het einde in zicht.

Belangrijk is de sluipende ondergang van de Europese legers, die jarenlang de krijgscultuur in stand hebben gehouden en honderdduizenden jonge mannen met elkaar verbonden. Moderne legers worden niet meer geleid door ”strijdbare” generaals, maar door managers die zich meer bezig houden met bedrijfsvoering Het in stand houden van een effectief krijgsbedrijf behelst iets anders.

Na jaren van bezuinigingen op Defensie schreeuwt nu ineens iedereen – van links tot rechts – moord en brand dat er weer geïnvesteerd moet worden in de strijdkrachten. Politieke partijen, de defensietop, eenieder wil meer geld, maar vergeet de ware stuwkracht achter een goed efficiënt leger: de wil om te strijden. Deze wil ontbreekt al jaren bij de top van Defensie en de politiek en heeft een maatschappij gecreëerd waarin jonge mannen niet meer willen vechten. Zij maken zich eerder druk over naar welk festival ze aankomend weekend gaan en de kleur van hun skinny-jeans, dan dat zij zich druk moeten maken over de veiligheid van hun eigen land. Een strijdmacht kan nog zulke moderne tanks aanschaffen, maar als de wil ontbreekt bij de tankbemanning om te vechten, om desnoods een ander te doden, dan blijft een tank een stuk speelgoed voor in vredestijd.

Europeanen willen geen oorlog meer voeren; die mind-set is verloren gegaan. Europese naties zijn niet eens instaat om überhaupt een oorlog te vechten buiten hun landsgrenzen, noch afzonderlijk noch in coalitieverband. Tijdens de bombardementen in Libië op de troepen van Khaddafi had de Europese coalitie binnen no-time een gebrek aan munitie en inlichtingen waardoor ze bij de VS moesten bedelen om meer bommen en surveillance-vliegtuigen. Het is absurd voor een continent, waarvan legers (Napoleon, Hitler) in het verleden zijn opgerukt tot aan Moskou en Caïro. En dan hebben we het nog niet over Noord-Amerika in de 18e en Afrika in de 19e eeuw. In de 21e eeuw is Europa niet eens in staat om een kleine verouderde Libische krijgsmacht te verslaan.

De bevolking van de EU telt bijna 200 miljoen meer inwoners dan de VS. Het BBP overtreft gemakkelijk het Amerikaanse. Waarom verslonst, anders dan in de VS, Europa dan zo erg zijn strijdkrachten en de daarbij behorende veiligheid? Het antwoord is wellicht te vinden in de beide wereldoorlogen. De twee wereldoorlogen hebben het vuur van het nationalisme gedoofd en daarmee de wil tot grandeur. Na 60 miljoen doden zijn de Europeanen tot de conclusie gekomen dat, anders dan zelfverdediging, er nog weinig waard is om voor te vechten. Het leven onder de strategische paraplu van Amerika heeft er zelfs toe geleid dat de Europeanen hun eigen landsverdediging uit handen hebben gegeven. Na de Tweede Wereldoorlog heeft Europa zijn krijgscultuur ingeruild voor een liefdadigheidscultuur. Anders dan in de VS worden in Europa strijdkrachten gezien als een dure hobby, die alleen maar goed zijn voor dure, zinloze wederopbouwmissies, en die geleid worden door generaals die zich specialiseren in vredesbedrijfsvoering. Oftewel: managers.

Ook de verloren koloniale oorlogen heeft de Europeanen geleerd dat (militair) geweld weinig goeds heeft gebracht naast bloed, zweet en binnenlandse afkeer. Degenen die later in Irak en Afghanistan hebben gevochten hebben deze les een paar decennia later nogmaals mogen herbeleven. De Europeaan heeft geen zin om in deze conflicten verzeild te geraken en ziet daarom weinig heil in een krijgsmacht die kan vechten in dit soort conflicten. Zolang het vrede is binnen de eigen grenzen geeft niemand om een krijgscultuur gecombineerd met een efficiënte krijgsmacht. Nu men begint in te zien dat de westerse vrijheid bedreigd wordt door vijandelijke actoren is de Europeaan bereid om meer te investeren in veiligheid. Men moet echter eerst beginnen met de ”laffe” liefdadigheidscultuur te veranderen.

Wil Europa overleven dan moet er weer worden geïnvesteerd in de krijgscultuur. Niet om oorlogen te beginnen, maar om in vrede en vrijheid te mogen blijven leven. Daarvoor is verandering nodig in het establishment. De reden dat Trump voormalige ”strijdbare en innoverende” generaals politieke posities aanbiedt, is om ervoor te zorgen dat de krijgscultuur gehandhaafd blijft. Een cultuur die de hoeder is van de Amerikaanse welvaart, veiligheid en vrijheid.

---

Dit artikel verscheen eerder op Valkyries.nl