Frankrijk denkt er over een Franse islam te vestigen. Een gevaarlijke en idiote illusie.

Ongetwijfeld is het een goed bedoelde poging van een jonge regent die het ook niet meer weet. Maar het voorstel van de Franse premier Valls om de islam te verfransen door middel van eigen imamopleidingen is een kansloze aanpak die alleen aan een kind van de maakbare samenleving had kunnen ontspruiten. Er zijn nu eenmaal kinderen van die maakbare samenleving voor wie het leek alsof die maakbare samenleving een succes is geweest. Maar wie verder keek dan de muren van het Franse schoolsysteem voor de elites van morgen, weet dat het een drama geworden is. Voor vrijwel iedereen die er de lasten van dragen moest. In de praktijk was dat de gehele samenleving, met uitzondering van die aanstaande elite binnen de Ecole Superieure Normale.

Maar goed, voor godsdiensten geldt nog een sterkere reden waarom dit niet werken gaat, en voor de islam is daarvoor zelfs een nog sterker argument beschikbaar. Godsdiensten worden niet door staten overgenomen, godsdiensten nemen staten over. Op deze stelling zijn mij geen uitzonderingen bekend, wèl een aantal mislukte pogingen van staten godsdiensten naar eigen ideeën te hervormen..

De meest herkenbare is de poging van het communisme religies naar eigen behoefte in te pakken. Uit het fiasco dat volgde ontstond daarom het gevleugelde woord dat religie opium voor het volk is: opium laat zich niet overvleugelen door een ideologisch gedragen maatschappelijk paradigma. Zeker niet als het niet meer te bieden heeft dan love, peace and harmony, want dat belooft èlke maatschappelijke orde die de bedoeling heeft het langer vol te houden dan een paar jaar extatisch vooruitgangsdenken.

De islam heeft daarenboven nog twee zaken die het een ondoenlijke operatie maken haar praktisch (theoretisch is het al onmogelijk) ondergeschikt te maken aan het Franse staatsgezag: de islam belooft zijn aanhangers gezag over allen die geen mohammedanen zijn. Iedereen die geen mohammedaan is, is volgens de religie van de vrede een mindere. Een minderwaardig mens, zouden ze bij D66 zeggen. De Franse aanpak kan – om effectief te zijn – niet anders doen dan mohammedanen het staatsgezag als dwingend en overheersend leren aanvaarden. Dit is zodanig in tegenspraak met de hierboven genoemde centrale leerstelling van de islam dat het een onbegaanbaar parcours zal blijken.

En als je een ideologie (wat de islam in veel opzichten meer is dan een geloof) bij wilt buigen, moet je beginnen bij de punten waarop zij zacht is. Wat betreft het gezag over de gelovigen laat de islam geen enkele ruimte voor twijfel of afwijkingen. Dat moslims zich vroeger – in gevallen waarin zij een kleine minderheid vormden – bij de dagelijkse werkelijkheid neerlegden betekent nog niet dat dat met vreugde en genot gepaard ging. Nu de moslimbevolking in West-Europa een substantieel deel van de bevolking uitmaakt is dit geen realistische optie meer. Het is dit misverstand dat het plan-Valls op voorhand kansloos maakt. Maar omdat niemand van de heersende klasse dit weten wil, zullen we er de komende vijf jaar wel enige tijd juichverhalen over horen, alvorens het een stille dood sterft op de mestvaalt der geschiedenis.