‘Kapot moeilijk’ was de titel van een etnografisch proefschrift ter verkrijging van de academische graad van doctor. Het ging over de criminele Marokkaanse straatjeugd in de wijk Slotervaart in Amsterdam West. De promovendus weet het gedrag van de jongeren aan de straatcultuur en niet aan hun Marokkaanse achtergrond.

Evelien Tonkens besprak het proefschrift in haar column in De Volkskrant. Zij merkte op dat hij voor zijn stelling geen overtuigende argumenten had aangevoerd, omdat in het proefschrift aan de interne omstandigheden in Marokkaanse gezinnen als mogelijke oorzaak geen aandacht werd gegeven.

Mij dunkt dat ze daar gelijk in heeft. Fenomenen als de straatgeweld in Slotervaart en in andere delen van onze stad hebben altijd meer dan een oorzaak. Het is zaak om die oorzaken op een rij te zetten en onderling te vergelijken. Zo kan men hopelijk de meest relevante oorzaak vinden, te weten de oorzaak die het beste handvat biedt voor het aanpakken van het probleem. Wie maar één oorzaak ziet en zijn onderzoek daartoe beperkt is wetenschappelijk onverantwoord bezig. Maar daar gaat het nu niet om.

Evelien Tonkens veroordeelde het criminele gedrag dat in het proefschrift werd beschreven categorisch en dat terwijl ze, naar ze zei, het geschrift met welwillendheid ter hand had genomen. Om duidelijk te maken dat haar veroordeling niets van doen heeft met een mogelijke vooringenomenheid tegen Marokkanen, vergeleek ze hun gedrag met dat van leden van het studentencorps die haar vader ooit hebben ontgroend.

Het lijkt mij dat een dergelijke vergelijking mank gaat. Bij de ontgroeningen van een halve eeuw geleden waren criminele voorvallen uitzonderingen. Tegen excessen werd doortastend opgetreden, al moet ik toegeven dat ik, toen ik zelf van zo’n commissie deel uit maakte, daar vaak de handen vol aan had. Maar hoe dan ook, je ging vrijwillig die groentijd in en de buitenwereld had er geen last van.

Criminaliteit is volgens het proefschrift van De Jong de raison d’être van de jeugdbendes in Slotervaart. Dat was het niet van de studentencorpora. Slotervaart is op weg om voor de overheid een no go area te worden, zoals dat met meer allochtonen wijken in Europa het geval is. Dat is wel iets van een heel andere orde dan de veel gepubliceerde misstanden bij de Amsterdamse studenten en bij andere studenten verenigingen in dit land.

Tonkens en met haar veel andere welwillende Nederlanders zijn bang dat een veroordeling van het gedrag van criminele Marokkanen zal terugslaan op het oppassende deel van deze bevolkingsgroep. Zij beseffen waarschijnlijk niet dat door die angst in het openbaar te uiten zij de discriminatie in de hand werken die zij juist hadden willen vermijden. Pas als de groep zelf het gedrag gaat corrigeren zal die zich van dit odium kunnen ontdoen. Een openbare discussie is onvermijdelijk en die komt nu gelukkig ook op gang. Het gedrag van criminele moslim jongeren is voor het niet Marokkaanse deel van de samenleving onduldbaar en de klachten daarover zullen doorgaan tot er een oplossing komt.

Het gaat hier om een deel van de Marokkaanse jeugd en dat houdt in dat niet alle Marokkanen dat gedrag vertonen en ook niet alle Marokkaanse jongeren. Bij de oorzaken die een rol spelen zijn er een stel aan te wijzen die voor alle jongeren van deze leeftijd gelden en weer andere die typisch Nederlands of typisch Marokkaans zijn. Maar dat doet niet af aan het feit dat de Marokkaanse achtergrond wel een belangrijke rol moet spelen, want bij andere bevolkingsgroepen die ook in Nederland wonen en ook van allochtone afkomst zijn doet het beschreven gedrag zich niet voor, of in elk geval niet in dezelfde mate.

Door te suggereren dat dit wel zo is wordt het belang van de Marokkaanse achtergrond als oorzaak verdonkeremaand. De reden is duidelijk. De welwillende Nederlander is bang voor discriminatie van alle Marokkanen, maar dat is een moreel, geen wetenschappelijk standpunt. Als sociologen de rol gaan vervullen van moraaltheologen verliest hun wetenschap zijn toch al beperkte gezag.

Als dit kenmerkend is voor de gamma wetenschappen dan is daarmee ook een verklaring gegeven voor het feit dat er uit die hoek praktisch geen bijdrage komt voor de oplossing van de maatschappelijke problemen. Ook goedwillende Marokkanen hebben er belang bij dat de overlast die hun landgenoten veroorzaken doortastend wordt aangepakt want alleen als criminaliteit niet langer met Marokkanen wordt geassocieerd zullen zij in Nederland niet langer met de nek worden aangekeken.

————————————————————————————–

Eerder verschenen op het Blog van Toon Kasdorp