Het referendum van 6 april was niet het eerste dat we hier gehouden hebben. Op 1 juni 2005 hadden we een nationaal referendum over de EU grondwet en op 25 April 2001 was er in Amsterdam al een referendum over de vraag of we in de binnenstad een eigen deelraad wilden hebben.

De uitslag stond ook toen al bij voorbaat vast. De grote meerderheid wilde geen deelraad en ik bedoel daarmee zowel de meerderheid van Amsterdam als de meerderheid van de bewoners van het centrum. Tot die meerderheid hoorden twee vroegere burgemeesters van de stad. Toch zou die nieuwe deelraad er komen en dat wist ook iedereen van te voren. De opkomst zou te laag zijn om hem tegen te kunnen houden, was de algemene verwachting maar ook als de opkomst wel groot genoeg zou zijn had men op het stadhuis wel iets anders verzonnen.

De frustratie over het gebruik dat de overheid van de volksraadpleging maakt is groot. Ook als voorstellen per referendum worden afgestemd handelt men alsof er niets gebeurd is. De enige keer dat ik mij kan herinneren dat iets werkelijk niet doorging was het referendum over de afschaffing van de stad Amsterdam ten behoeve van een stadsgewest met de buurgemeenten. Toen was geloof ik van tevoren gezegd dat die keer de stemmen echt zouden tellen en dat hebben ze ook gedaan. Waarschijnlijk omdat ook bij de ambtenaren die het referendum organiseerden en deel aan het voortbestaan van Amsterdam gehecht was.

Het is begrijpelijk dat de meeste stemgerechtigden zich de laatste jaren niet meer beet laten nemen en denken: ze bekijken het maar daar bij de overheid; als ze toch niets doen met mijn stem dan stem ik niet.

Dat blijkt ook uit de uitslagen van de gemeenteraad verkiezingen. Als daar de oude opkomstcriteria voor referenda zouden worden aangelegd dan zaten we al jaren zonder gemeenteraad en zonder wethouders. Dan werden we politiek vanuit Den Haag en in de praktijk door de ambtenaren bestuurd en ik geloof waarachtig dat ook dat de meeste Amsterdammers onverschillig zou laten.

Waar ging het nu om bij die nieuwe deelraad, om de verhoging van de service voor het publiek? Kwam er een stadskantoor voor de binnenstad? Kwamen er diensten binnenstad die er voor die tijd nog niet waren? Werden de wachttijden korter, of nog mooier, werd de invloed van de bewoner op zijn eigen omgeving erdoor vergroot? Nee. Dat soort dingen waren er allemaal al. Er waren al decennia lang faciliteiten voor de binnenstad naast die voor de centrale stad en die voldeden uitstekend. Het enige nieuwe dat de deelraad gebracht heeft is een aantal politici die vergaderen en besluiten nemen meestal over onderwerpen waar eerder al over is beslist door de politici in de centrale stad.

Het is mogelijk dat er zinnige argumenten waren die pleitten voor zo’n deelraad, maar als die er zijn geweest heeft niemand ze ons ooit verteld.

Burgemeesters waarschuwden dat het tot belangenconflicten ging leiden omdat te vaak het belang van Amsterdam als geheel en dat van de randgemeenten gemoeid zal zijn met wat er in de binnenstad of in Zuid gebeurt. Zo is het ook precies gegaan als we op de afgelopen jaren terugkijken. Zelden is zo vaak, van zulke deskundige zijde en met zulke goede argumenten gewaarschuwd tegen een onwijs besluit. Niets hielp. De deelraad kwam er.

Een week voor het referendum heeft de toen nog nieuwe burgemeester Job Cohen, zich voorstander verklaard van een deelraad binnenstad. Hij vond het kennelijk relatief een onbelangrijk onderwerp en wilde geen creditpunten verspelen in het college en bij de ambtenaren.

Politiek gezien was dat verstandig en overeenkomstig de in Den Haag geleerde lessen. Van Thijn zou hetzelfde hebben gedaan denk ik. Patijn niet. Dat is het verschil dat de burgerij graag ziet tussen een burgemeester en een politicus. Een burgemeester houdt zijn rug recht. Jammer van Job Cohen, toch een talentvolle man. Het was een slecht begin dat nauwkeurig heeft voorspeld hoe het verder met hem gaan zou als burgemeester van de stad: de zaak bij elkaar houden maar niet optreden waar dat nodig zou zijn geweest.

——————————————————————————————————-

Eerder verschenen op het Blog van Toon Kasdorp