Voor Duitsland lijken veel zaken mis te lopen. Dat dat besef in de Duitse regering aanwezig is, wordt gedemonstreerd door de zeer actieve rol bij recente internationale benoemingen.

Om een paar zaken te noemen: de euro, Deutsche Bank, de verhouding met de USA in NATO, de politieke onrust in het land en de daarmee verbonden misdragingen van immigranten die het vuur immigratie-scepticisme aanjagen. Veel hiervan kan worden samengevat onder de noemer: geloof in grotere instituties. Maar dat hogere machten uiteindelijk van mensen eisen dat die zelf actie moeten ondernemen om hun eigen tuintje aan te harken zou een domineesdochter als Angela Merkel moeten weten. Merken doe je er niet veel van.

De politieke opmars van de AfD wordt op dit moment in Duitse politiek kringen als meest bedreigend ervaren, en dat is vanuit het perspectief van de regerende elite niet vreemd. Want die opmars lijkt door te zetten (rechts), speciaal in het voormalige Oost-Duitsland.

Opvallend is, dat de demonisering van ‘rechts’ nu als gevolg heeft dat het politieke midden, na dit eerst te hebben laten gebeuren en zelfs toe te hebben gejuicht, nu tot de ontdekking komt dat ze daardoor politiek aan links zelotisme geketend zitten. Wat dat betreft is een vergelijking met de politieke situatie in Nederland en hoe die zich ontwikkelde volkomen verdedigbaar.

Ook ligt hieraan de gedachte ten grondslag dat dit maar tijdelijk zal zijn, en dat ‘rechts’ in de Bondsrepubliek nog nooit langdurig een groot succes was. De voorlopige grens van 25% va het kiesvolk lijkt dat idee te bevestigen, maar meer dan schijnzekerheid is dat niet. Een geschokt vertrouwen bij het electoraat dat op het verkeerde moment klappen krijgt kan funest zijn, dat is eerder gebeurd. Evenzo, het idee dat een persoon of partij uiteindelijk niet verkiesbaar zal blijken is op niet meer gebaseerd dan wensdeken en gebakken lucht.

Een klassiek maar graag vergeten voorbeeld is de verkiezing van Abraham Lincoln tot Amerikaans president. Lincoln was een volkomen outsider, en zijn verkiezing bleek voor de zuidelijke staten voldoende reden zich direct af te scheiden. Vijf jaar later werd Lincoln juist vermoord door iemand die vond dat hij de Zuidelijken er te makkelijk af zou laten komen. Deze catch-22 van het verstand en een innerlijke gematigdheid werden op bepaalde momenten niet als zodanig herkend, aangezien weinigen beseffen wat in een bepaalde situatie nog voor gematigd door kan gaan. Iets dergelijks zou de AfD zeker kunnen gebeuren, maar het politieke Duitse midden eveneens.

De AfD wordt nu primair geassocieerd met de sociale situatie in Duitsland, maar niet vergeten mag worden dat zij oorspronkelijk werd opgericht uit bezorgdheid over de monetaire risico’s die de regeringen-Merkel namen met de Duitse economie en de euro. Maar Der Spiegel publiceerde zaterdag een artikel waarin de euro eigenlijk keihard ter discussie werd gesteld, en het woord Dexit in de kop verscheen.

Eine Zeit lang war es ruhig geworden um die Europäische Zentralbank (EZB) und ihren Präsidenten Mario Draghi. Doch drei Ereignisse haben zuletzt dafür gesorgt, dass der Furor der öffentlichen oder veröffentlichten Meinung über die Niedrigzinspolitik der EZB wieder mit voller Wucht wütet:

NB: Dexit is gelijk aan Nexit. Voor Duitse begrippen is dit een interessante koerswijziging van het blad, en een bewijs dat het scepticisme over de euro ook in Duitsland toeneemt. Het laat niet alleen zien dat er met meer reserves naar de EU gekeken wordt, maar ook dat de AfD-argumenten uit hun beginperiode beter zijn bestudeerd dan men indertijd toegeven wilde.

Dat het vertrouwen in de economische politiek van de Duitse regering wankelt toont ook de recente val in rendement op Duitse staatsleningen:

Enter “Japanification”: as Bloomberg notes, “the move will add to fears that the region’s economic slowdown is being driven by more structural factors akin to Japan’s lost decade”, which is ironic because not even Japan’s 30Ys trade negative. Germany’s bond market is widely perceived as being one of the world’s safest, with investors lured in by the liquidity and credit quality offered.

Er komen nu veel dingen samen voor Duitsland:

The popular image of the German industrial machine politics is one which has Germany’s massive factories efficiently churning out goods for trade with the South of Europe (Club Med). Because of the common currency, numerous disparities starting with productivity differences had left the South highly indebted to the North just as the Global Financial Crisis would strike.

Dat zie je ook terug als je de aandelen koers van Deutsche Bank naast die van de dalende rendementen op Duitse leningen legt:

Low interest rates make credit for private banks — and in turn, for consumers — cheaper. But at the same time, the low return on government bonds makes investment in these long-term options unattractive. Inflation and low return on investment options discourage people from saving and investing capital but encourage spending. Moreover, the low interest rates result in a low return for banks on the credit they grant to consumers. High consumption, low investment, and low profit on all banking activities strongly affects the ability of European banks to compete. Consequently, Markets Insider reports:

The bank has struggled financially amid rock-bottom interest rates in Europe and fierce competition in the German banking industry, limiting its ability to invest and expand in line with US rivals.

Een klein puntje terzijde is ook dat de Duitse regering juist nu ietwat opstandig is in NATO-verband tegenover de USA. Zie bijvoorbeeld de Duitse weigering zich in NATO-verband te laten oproepen Duitse troepen naar Syrië en Duitse schepen naar de Perzische Golf te sturen. Het groeiende conflict van de USA met Turkije kun je hiervan niet los zien.

En als je alles hebt gehad, eindig je onvermijdelijk bij de binnenlandse situatie in Duitsland. Groeiende economische onzekerheid is nooit een goed moment voor sociale experimenten, zodat economische onzekerheid in deze tijden, met een groot en herkenbaar fiasco als gevolg van sociale experimenten een drama in wording indiceert. Een drama dat vooralsnog vooral in toom wordt gehouden door een schokkende hoeveelheid zelfcensuur door de geaccordeerde media. Desalniettemin zijn er altijd momenten dat de rauwe werkelijkheid door de schone schijn heen schemert, en in Duitsland nemen die momenten hand over hand toe, Evenals de onrust onder de bevolking.

De Duitse regering heeft het geluk een weinig revolutionair land te regeren, maar aan alles is een grens. De vraag of Merkel cs in staat zijn die grens te blijven vermijden? Alle politieke polls laten zien dat landelijk de AfD nog niet aan een grote doorbraak toe is, maar de implosie van de SPD toont dat aan de linkerkant van het spectrum wel degelijk een soort paniek is ontstaan. Vooralsnog vorm gegeven langs politiek-correcte lijnen, maar van kiesvolk op drift weet je tevoren nooit waar het eindigt.

De politieke benoemingen van deze zomer duiden op meer van hetzelfde voor de nabije toekomst, doch met minder nadruk op een leidende rol voor de EU. Maar de politieke benoeming van Christine Lagarde als hoofd van de ECB is tevens een signaal dat de politici verwachten dat binnenkort alle zeilen bijgezet moeten worden om de EU en eurozone bijeen te houden. En als politici dat begrijpen en er naar handelen, dan is de nood pas echt aan de man.