Nog niet prominent in het Nederlandse nieuws geweest is het bericht gisteren dat Duitsland van ESM-deelnemers zal eisen, dat als zij een bailout voor hun banken aanvragen, hiervoor vanuit het ESM pas geld zal worden vrijgemaakt als het land zelf zich eerst tot de oren (indien mogelijk nog hoger) in de schulden steken zal. Ook van andere belanghebbenden, zoals directie, aandeelhouders en mogelijk personeel, wordt geld verwacht.

Deze nieuwe Duitse zet op het Europese schaakbord komt niet helemaal onverwacht, maar zal in ieder geval de gerustgesteld achteroverleunende Zuid-Europese politici met een ruk uit hun siësta hebben gehaald gistermiddag:

Efforts must be “exhausted” to tap help from banks’ owners and the states in which they’re headquartered before accessing the European Stability Mechanism as a “last resort. (..) Owners and creditors must be enrolled to share the rescue burden and a significant contribution made by the relevant member states..

Onderminister van Financiën Steffen Kampeter antwoordde dat op vragen van een Bondsdaglid van de Groenen.

De directe aanleiding is de Cypriotische bailout waarover thans wordt onderhandeld, maar de reden dat het niet geheel onverwacht is, is een kwestie van het precedent met Spanje. De kosten van de Spaanse bankenbailout werd tot ontzetting van Premier Rajoy gewoon opgeteld bij de Spaanse staatsschuldquote. En zoals altijd als er strenge woorden vallen is ook Finland opnieuw in het spel. De Finse premier heeft eind vorige week bekend gemaakt dat hij een bailout voor Cyprus steunt.

Toentertijd namen we dat voor kennisgeving aan, maar aangezien Finland tot nog toe nog geen enkele ongedekte cheque heeft uitgeschreven, zou het inderdaad verbazingwekkend zijn als men daarvoor nu plotseling beginnen zou. We kunnen er veilig van uitgaan, dat de recent opgevoerde druk in Finland zelf, heeft geleid tot een telefoontje uit Helsinki naar het Kanzleramt in Berlijn. Aangezien Berlijn zich geen verdere ruzies met de principiële Finnen kan veroorloven, was duidelijk dat de rest van de EU maar buigen moest. Niet in het minst, doordat ook in Duitsland grote onrust is ontstaan over dat het geld dat Duitsland nu garanderen gaat, vooral ten goede komt aan louche Russische miljardairs die de belasting ontdoken.

Deze strengere regels die Berlijn nu eigenlijk achteraf oplegt (en buiten Brussel of Eurotoppen om) aan landen die aankloppen om bankenbailouts, zijn een verscherping die in Zuid-Europa niet met gejuich zal worden ontvangen. De overige regeringsleiders zullen ook grommen en klagen, maar Merkel heeft een acuter probleem: haar eigen herverkiezing dit najaar kan op de tocht komen te staan als zij de kwestie Cyprus niet nauwkeurig afwikkelt. Haar belangrijkste kans op herverkiezing ligt overigens in het krakkemikkige imago van haar vermoedelijke socialistische tegenstrever, maar die is nog niet officieel genomineerd. Een mediagenieker politicus die namens de SPD de handschoen opneemt zal het Merkel heel moeilijk maken dit najaar.

Wat op de achtergrond eveneens meespeelt is dat Duitsland af wil van de positie van ‘lender of last resort‘, de financiële achtervanger van de hele EU. Die functie moet maar naar de nieuwe ECB, die op de een of andere manier moet worden vervlochten met de Autoriteit Bankenunie. En dit is voor Duitsland een ideaal moment om dat te forceren. Niet alleen zit Frankrijk economisch zo goed als aan de grond, en kan het zich niet veroorloven al teveel tegen te sputteren.

Ook heeft het land de politieke steun vanuit de EU nodig voor haar ingrijpen in Mali. Heel leuk dat de VN Frankrijk toestemming gegeven heeft, maar het oude Frans Noord-Afrika is de afgelopen 50 jaar nooit vrij geweest van intensieve Franse (ook militaire) bemoeienis, en dat Hollande er mee zou beginnen alles daar op zijn beloop te laten was hóóóógst onwaarschijnlijk. Uiteindelijk is het zo ongeveer het laatste deel van de wereld waar de Franse president in hoog aanzien staat. Er valt dus wat te dealen.

Verdere ontwikkelingen in de EU
Ondertussen neemt in Duitsland de kritiek op de deelname aan de euro sterk toe, ook bij vooraanstaande industriëlen. In Nederland piept de PvdA dat de Britse premier Cameron natuurlijk geen hoge eisen mag stellen (U kent dat wel) als hij vrijdag in Nederland te gast is om zijn bommetje te plaatsen. In Griekenland is men ondertussen begonnen met het omhakken van de bossen die de jaarlijkse bosbranden in de zomer hebben overleefd, want hout is goedkoper dan gas, zeker als je het zelf hakt.

Oók over Griekenland, maakte men zondag bekend dat er 7 miljard ontdoken belasting is achterhaald. Rijkelijk optimistisch en niet bepaald accuraat, aangezien men niet méér weet dan wie welk bedrag naar het buitenland (lees: Zwitserland) hebben verstuurd. Alle kans dat – in plaats van zich te verantwoorden – de eigenaren hun geld achterna gaan, en nooit meer naar Hellas terugkeren. Dat er inderdaad 2,5 miljard zal worden teruggehaald lijkt dus hoogstonwaarschijnlijk.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.