Waarom koesteren Arabieren en moslims complottheorieën? Omdat zij, zo luidt een verklaring, in onvrije landen wonen.

De enige vrijheid die de burgers in die landen is de vrijheid van de fantasie. De samenzweringsfantasie is een gevolg van hun onmacht en tekent die onmacht. Daarbij mag niet vergeten worden, in die dictaturen gebeurt ook veel in het geheim.

Maar ook in het vrije Westen duiken deze theorieën op.

In de aanloop naar elf september kwam bijvoorbeeld op Facebook de vraag voorbij: hoe kon World Trade Centre Toren 7 (WTC 7) nou instorten? Daar was toch echt geen vliegtuig in gevlogen. En onderliggend bij die vraag: voelde je, er zit veel meer achter. Wij gewone burgers mogen daar het fijne niet van weten.

Op een licht spottende reactie kwam het boze antwoord: wij mogen zelfs geen legitieme vragen stellen, want dan worden we afgedaan als samenzweringsdenkers!

Samenzweringstheorieën tieren zoals gezegd welig in het Midden Oosten. Of het nu gaat om Islamitische Staat (in het geheim opgericht door de Mossad), of herenriemen uit Thailand (vergiftigd om Arabieren te steriliseren) er zitten bijna altijd Joden achter. Dat heb je in het Westen toch minder.

Dacht ik. Want van wie was Toren 7? Aha! Larry Silverstein. Silverstein – heet het op internet onder de ‘samenzweringsfans’ – streek de verzekeringspenningen op, dus hij had in ieder geval een motief.

We laten de Twin Towers even buiten beschouwing, daar zit natuurlijk weer iets heel anders achter.

Op YouTube zijn allerlei films te zien waarop uitgebreid de ineenstorting van Toren 7 wordt getoond en geanalyseerd. Bijvoorbeeld:

Toren 7 stond vlak naast de vuurhaard van de getroffen WTC torens.

Dan is het volgens brandweerlieden niet meer nodig om nog een Boeing 767 in een gebouw van 47 verdiepingen te laten vliegen. De brand in Toren 7 kon daarbij urenlang ongeremd woeden omdat de brandweer alle aandacht op de Twin Towers had gericht en Toren 7 geëvacueerd was. Maar dat overtuigt de mensen die de overheid wantrouwen natuurlijk niet.

‘Dus de vijftig plus stalen dragers van Toren 7 zouden allemaal in dat vuur tegelijk in elkaar zijn gezakt? Ja, dat is gebeurd want anders was dat gebouw nooit zo symmetrisch ingestort. Dat kan alleen door controlled demolition.’

Op Youtube staan filmpjes waarop voor mij op overtuigende wijze wordt uitgelegd waardoor en hoe het gebouw – schijnbaar symmetrisch – is ingestort. Maar wie eenmaal heeft toegestaan te denken dat een samenzwering ten grondslag ligt aan de instorting van Toren 7 laat dat idee niet meer los.

Rond elf september is een hele cultuur van samenzweringen opgetrokken. Bijvoorbeeld dat vierduizend Joden die in de Twin Towers werkten op de dag van de aanslag zijn thuisgebleven.

Dat illustreert het probleem van de ‘waarheidszoekers’ zoals zij zich noemen. Het probleem van die samenzweringsdenkers is namelijk niet dat zij lijden aan een overmaat aan verbeeldingskracht. Integendeel. Zij lijden aan enorme verbeeldingsarmoede.

Larry Silverstein verzekert zich eerst tegen een terroristische aanval, waarschijnlijk omdat hij daarvan voorkennis had, aldus de complotdenkers. Van wie is niet duidelijk. Vervolgens haalt hij explosieven in huis. Of hij dat nu in zijn eentje heeft gedaan of met een groep, het kopen, vervoeren en opslaan van die explosieven wordt allemaal niet opgemerkt door derden of indien wel opgemerkt, leidt dat niet tot argwaan. Dat geldt ook het aanbrengen van die explosieven.

‘Wat doet u daar?’

‘Eh, even een pakketje op een drager plakken.’

‘O, dan is het goed.’

En dan als alles op zijn plek zit, wachten op de aanval van elf september om de ondermijnde stalen dragers gecontroleerd tot ontploffing te kunnen brengen.

‘Ja, wie die explosieven daar aanbracht, moet hebben geweten dat die aanslag er aan stond te komen.’

Als Silverstein het wist, wie zouden dat allemaal nog meer geweten kunnen hebben? Achteraf heeft ook niemand gezegd dat er iets verdachts in Toren 7 is gebeurd. Maar voorkennis?

Onder moslims ging daags na 9/11 al het verhaal dat vierduizend Joden die in de Twin Towers werkten, die dag waren thuis gebleven.

The night of 10 September: ‘Hello mr Cohen, you don’t know me but believe me don’t go to your work tomorrow.’

Wife of mr Cohen: ‘Who was that darling?’

Mr Cohen: ‘Eh, nobody, but I better stay home tomorrow.’

Niemand van die vierduizend gewaarschuwde Joden die achteraf spijt kreeg en naar de politie is gegaan.

‘Dat bewijst hoe ze niet-Joden haten.’

In extreem linkse kringen in Nederland deed dit verhaal ook de ronde. Toen ik een journalist van de  ‘nieuws-site’ Kleintje Muurkrant’ voorhield dat onder de namen van de slachtoffers van 9/11 toch veel joodse achternamen waren, reageerde hij met: ‘Dat zullen dan misschien brandweerlieden zijn geweest.‘

Wat hebben complotdenkers nodig?

Om te beginnen heb je geruchten nodig. Geruchten die je niet checkt (vierduizend Joden), maar als waar aanneemt. Silverstein is in één klap puissant rijk geworden. (Anderen zeggen dat hij van de verzekering juist minder kreeg dan de gebouwen hem hadden gekost. Maar een kniesoor die daarop let.)

Of neem een Palestijnse mensenrechten activist die onderzoekt of Israël zich heeft schuldig gemaakt aan oorlogsmisdrijven. De dame in kwestie suggereert in NRC handelsblad zonder ook maar de schaduw van een bewijs dat Israël haar met de dood bedreigt. Een gerucht dus en wat doet de krant? Gerucht doorgeven.

Waar het voor de verspreiders van geruchten om gaat, is dat het denkbaar en dus mogelijk is. De Mossad is ertoe in staat om de ene groep moslims op te zetten tegen de andere groep, om een Palestijnse activist in het buitenland het leven zuur te maken.

Een beetje complotdenker gelooft ook heilig dat ‘de media’ zo niet gemanipuleerd worden, dan wel actief de zittende macht verdedigen.

‘Ja, dat doen de media in Europa ook. Dat in de Parijse club Bataclan mensen door de terroristen zijn gemarteld, is bekend, maar wordt verzwegen.’ Neem maar aan dat die terroristen daartoe in staat zijn. (Hadden ze de tijd en de middelen om dat ook te doen? Volgens getuige-deskundigen niet.) De media steunen de overheid wanneer zij niet wil dat de anti-islamstemming verder wordt aangewakkerd. Die martelingen zijn een ‘feit’ misschien wel doordat de media dat niet naar buiten hebben gebracht.

Waarom geloven mensen dit soort geruchten?

De films van James Bond worden bevolkt door even kwaadaardige als geniale eenlingen. Geheime organisaties spelen een prominente rol in thrillers. Alle fictieve samenzweerders zijn behept met een enorme macht en een wrede instelling.

Aan het begin van de vorige eeuw had je dr Fu Manchu, een intens gemene Chinees die van alle moderne ontwikkelingen in de wetenschap op de hoogte was. Hij was net als doctor No van James Bond, iemand die over lijken ging om zijn positie veilig te stellen dan wel te versterken. Je hebt al deze fantasieverhalen nodig om die macht aannemelijk te maken.

Zoals:

• Israël heeft baat bij chaos in het Midden Oosten, daarom heeft het Islamitische Staat in het leven geroepen.
• Wil de VS nog iets betekenen op het wereldtoneel dan hebben ze een tweede Pearl Harbour nodig om weer voldoende volmachten van het volk te krijgen (9/11).
• Larry Silverstein – neem dat maar aan – gaat over lijken voor geld.

Samenzweringstheorieën zijn bevredigend omdat ze het absolute Kwaad gestalte geven. In die zin voldoen ze in het Westen weer aan een diep christelijke behoefte.